Loài thảo dược này được biết đến với cái tên đông trùng hạ thảo. Thời xưa chỉ có vua chúa và giới quý tộc mới được sử dụng loại thảo dược quý hiếm này, còn hiện tại muốn mua bao nhiêu cũng có.

Quý như vàng nhưng "giá" như bèo!

Đông trùng hạ thảo được phát hiện ở Trung Hoa từ trước thời Hán. Người Tây Tạng là những người tìm ra loại đông dược đặc biệt này. Sở dĩ người ta đặt tên là đông trùng hạ thảo bởi nó sinh ra từ động vật vào mùa đông rồi mọc lên thành thảo dược vào mùa hè.

Chính cấu tạo đặc biệt này đã làm nên sự quý hiếm của chúng mà không phải ai cũng nhìn thấy và thưởng thức được.

Cửa hàng đầu tiên là Yến Nhung số 63 Hải Thượng Lãng Ông (quận 5, TP.HCM). Khi nghe khách hỏi mua đông trùng hạ thảo, nhân viên bán hàng chỉ vào ba cái chum lớn bằng thủy tinh có chứa những con nhìn tựa con sâu có cái chồi trên đầu.

Nhân viên này giới thiệu cửa hàng hiện có ba loại: đông trùng hạ thảo nuôi lấy chất với giá bán 3,5 triệu đồng/100g; loại thứ 2 nuôi còn chất với giá 15 triệu đồng/100g; loại thứ 3 khai thác từ thiên nhiên với giá 80 triệu đồng/100g (số tiền 80 triệu mua được 2kg yến sào loại tốt!). "Tất cả đều là hàng từ Tây Tạng (Trung Quốc) nhập về", nhân viên cửa hàng giới thiệu. Khách chê đắt, nhân viên liền cho biết cửa hàng còn có nhiều loại, sẽ bớt giá.

Cửa hàng thứ hai là Ngọc Nga số 115 Hải Thượng Lãng Ông (quận 5, TP.HCM). Khi khách nói muốn mua đông trùng hạ thảo về biếu sếp và muốn xem hàng thì người đàn ông bán hàng đưa lên bàn túi nilon, được bấm lại bằng kim một cách rất sơ sài.

Cửa hàng này có hai loại đông trùng hạ thảo. Loại thứ nhất là khai thác từ tự nhiên với giá 70 triệu/100g (chêch lệch với cửa hàng Yến Nhung 10 triệu đồng). Loại thứ 2 sản xuất nhân tạo với giá 3 triệu/100g. Loại được đựng trong túi nilon là loại hai, không nhãn mác, không xuất xứ gần 60g với giá 1,8 triệu đồng.

Chúng tôi tìm về phòng khám Tuệ Tĩnh Đường (quận Gò Vấp) gặp y dược sư Nguyễn Viết Xô. Lương y này cho biết, do giá trị cao ngất ngưởng như vậy nên đông trùng hạ thảo là loại dược phẩm được làm giả nhiều nhất. "Người có kinh nghiệm, nếu bằng mắt thường chưa chắc đã phân biệt được đâu là hàng thật, đâu là hàng giả", vị lương y nói. Ông cho rằng nếu muốn biết chính xác thì chỉ dùng phương pháp quang phổ, phân tích thành phần thì mới có thể biết.

Thật ít, giả nhiều

Vợ chồng anh Nguyễn Thiên P. (ngụ quận 5, đường Châu Văn Liêm, TP.HCM) kể lại mà vẫn còn ngao ngán. Anh P. là con một trong nhà, lấy vợ gần được ba năm mà vẫn chưa có con.Thấy mẹ hối thúc vợ anh đâm ra lo lắng.

Nghe mách bảo đông trùng hạ thảo có thể giúp đàn ông bồi bổ sinh lực lấy lại "phong độ" trong chốn phòng the, còn phụ nữ sẽ được trắng da dài tóc nên vợ anh tìm mua loại "chính gốc" với giá 20 triệu đồng/50g. Mỗi lần sử dụng chỉ dùng 5g chưng cách thủy với thịt gà để hai vợ chồng cùng tận hưởng hương vị và tác dụng của thần dược. "Tận hưởng" đến nỗi ngửi thấy mùi là ngán đến tận cổ nhưng vẫn không thấy kết quả.

Trên thị trường hiện nay, đông trùng hạ thảo được bán dưới dạng hàng nhập với nhiều chủng loại, từ nước uống bổ dưỡng, nước uống tinh chất đến dạng viên nén… có giá giao động từ vài trăm ngàn đến vài triệu đồng.

Loại đông trùng hạ thảo nguyên con có thể dễ dàng tìm mua ở các cửa hiệu thuốc Bắc với giá lên đến hàng chục triệu đồng. Tuy nhiên, không ai biết chắc được đâu là đông trùng hạ thảo thật, đâu là hàng giả.

Đông trùng hạ thảo thường được làm giả bằng cách, dùng thân củ của địa tàm tạo thành hình "đông trùng", và thảo thạch làm "hạ thảo". Có loại còn được làm bằng bột bắp, thạch cao. Một số còn được… sản xuất gia công bằng khuôn hình sâu non. Loại này dễ phân biệt hơn vì thân nhẵn bóng, thấy rõ các vằn sau bụng, bên ngoài có màu vàng nhạt và giòn hơn so với hàng thật.

Tinh vi hơn, người ta còn làm giả đông trùng hạ thảo nguyên con nhìn rất giống hàng thật. Phần "trùng" được làm giả bằng con sâu chit (loài sâu sống bên trong thân cây chit mọc hoang tại nhiều khu vực ở trung du và miến núi phía Bắc, thường dùng để ngâm rượu) nên rất khó phân biệt.

BS Đông y Nguyễn Đức Thành, công tác tại bệnh viện y học dân tộc TP.HCM, cho rằng đông trùng hạ thảo thật có mùi tanh nồng, rất đặc trưng, còn hàng giả có mùi tanh của hóa chất, ngửi vào rất khó chịu. Đông trùng hạ thảo tự nhiên còn đắt hơn cả vàng, 1 tỷ đồng có thể mua được một căn nhà, nhưng với mức giá ấy chỉ có thể mua được 1kg đông trùng hạ thảo.