Nguyên nhân
Có rất nhiều nguyên
nhân gây đau thần kinh hông to như bệnh lý cột sống (thoái hóa cột sống, dị tật bẩm sinh cột sống,
lao cột sống, ung thư cột sống...), bệnh lý khớp cùng chậu... nhưng nguyên nhân hay gặp nhất là
bệnh lý đĩa đệm, đặc biệt là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
Theo nhiều tác giả thì có tới
trên 80% số bệnh nhân đau thần kinh hông to là do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Chính vì vậy
cần tìm ra nguyên nhân đau thần kinh hông to để có cách điều trị phù hợp.
Đặc điểm chung của đau
dây thần kinh hông to là đau âm ỉ ngang thắt lưng, lan theo đường đi của dây thần kinh hông to (mặt
sau đùi xuống mặt sau cẳng chân, gót chân, bàn chân).
Điều
trị
Điều trị đau dây thần
kinh hông to trước hết cần điều trị nguyên nhân gây đau thần kinh hông to. Cần tuân thủ một số
nguyên tắc sau:
Giai đoạn cấp tính
(trong vòng một tuần đầu tiên) người bệnh cần được nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt, tránh vận động,
không xoa bóp bấm huyệt, châm cứu, điện châm... để tránh co cứng cơ, có thể làm bệnh nặng
thêm.
Sau giai đoạn cấp cho
bệnh nhân vận động nhẹ nhàng tại chỗ tránh teo cơ, rối loạn dinh dưỡng.
Có thể kết hợp nhiều
biện pháp như dùng thuốc tại chỗ với toàn thân, tây y kết hợp với đông y, lý liệu, vận
động.
Điều trị đau thần
kinh hông to do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Trước hết cần tuân thủ
các nguyên tắc ở trên, các biện pháp cụ thể như sau:
+ Dùng thuốc giảm đau
kháng viêm toàn thân:
lựa chọn thuốc
tùy trường hợp cụ thể có thể dùng nhóm paracetamol, diclofenac,... Các thuốc này có ưu điểm là rẻ
tiền, dễ mua nhưng có hại cho gan và có thể gây viêm loét đường tiêu hóa.
Cần thận trọng dùng
paracetamol cho người có tiền sử bệnh lý gan, nghiện rượu... Diclofenac không dùng cho người có
tiền sử viêm loét dạ dày - tá tràng. Thuốc uống sau bữa ăn, chia làm 2 - 3 lần trong
ngày.
Có thể lựa chọn các
thuốc họ xicam, nhóm coxcib, các nhóm này ít tác dụng phụ trên đường tiêu hóa, thời gian bán hủy
dài nên có thể dùng một lần trong ngày. Tuy nhiên các tác dụng phụ trên hệ tim mạch còn đang được
nghiên cứu và kiểm chứng.
Tuyệt đối không được dùng các thuốc kháng viêm giảm đau để thủy châm hoặc
phong bế trên đường đi của dây thần kinh hông to, vì các thuốc này có thể làm tổn thương dây thần
kinh ngoại vi không hồi phục, gây liệt chi thể.
+ Những trường hợp
nặng có thể dùng nhóm chống
viêm dạng corticoid, tuy nhiên nhóm thuốc này cần rất thận trọng vì nhiều tác dụng phụ trên hệ miễn
dịch, tiêu hóa, tim mạch, nội tiết, chuyển hóa..., nên dùng ngắn ngày, liều cao hoặc dùng tại chỗ
và có chỉ định chặt chẽ của thầy thuốc.
+ Thuốc giãn cơ
vân (myonal, mydocalm...),
có thể dùng dạng tiêm hoặc uống. Dùng sau bữa ăn, thận trọng cho người có bệnh lý dạ dày - tá
tràng, trẻ em và người già (do hệ thống cơ vân yếu). Không dùng cho bệnh nhân có bệnh nhược cơ. Đối
với thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng có thể dùng thuốc giãn cơ vân kéo dài tới cả
tháng.
+ Vitamin nhóm
B: B1, B6, B12 là các
vitamin có vai trò quan trọng trong chuyển hóa của tế bào nói chung, nhất là tế bào thần kinh và
bao myelin tuy nhiên cũng nên dùng theo chỉ định của thầy thuốc, không nên coi nó là thuốc bổ mà
lạm dụng. Hiện nay hay dùng dạng hỗn hợp 3 loại vitamin B.
+ Các thuốc có tác
dụng tăng dẫn truyền thần kinh ngoại vi như galantamine. Cơ
chế tác dụng của thuốc là ức chế men cholinesterase (men phân hủy acethyl cholin ở khớp - xinap
thần kinh). Chỉ định cho các trường hợp đau thần kinh hông to đã có ảnh hưởng tới chức năng của dây
thần kinh. Các tác dụng phụ có thể thấy là choáng váng, đau bụng, buồn nôn. Nên dùng liều thấp rồi
tăng dần.
+ Các biện pháp điều
trị tại chỗ như tiêm vào khoang
ngoài màng cứng, khoang cùng cần được các bác sĩ chuyên khoa tiến hành tại các cơ sở y tế có trình
độ chuyên môn cao.
Những trường hợp thoát
vị nặng hoặc điều trị bảo tồn không khỏi cần sử dụng các biện pháp can thiệp như chọc hút đĩa đệm
qua da, mổ nội soi hoặc phẫu thuật lấy bỏ đĩa đệm thoát vị... Các trường hợp này cần được chỉ định
chặt chẽ và tiến hành tại các cơ sở y tế tin cậy.
Điều trị đau thần
kinh hông to do thoái hóa cột sống thắt lưng và viêm khớp cùng chậuphương châm điều trị
là bảo tồn, không can thiệp. Sử dụng các biện pháp sau:
+ Dùng thuốc giảm đau
kháng viêm, lựa chọn thuốc tùy trường hợp cụ thể có thể dùng nhóm paracetamol, diclofenac, xicam,
nhóm coxcib.
+ Thuốc giãn cơ vân,
myonal, mydocalm.
+ Vitamin nhóm B: B1,
B6, B12.
+ Các thuốc có tác
dụng tăng dẫn truyền thần kinh như galantamine.
+ Kết hợp với các
thuốc dự phòng và chống loãng xương, thoái hoá cột sống như các thuốc nhóm biphosphonat, nhóm
cancitonin, glucosamin...
Tóm lại, điều trị đau
dây thần kinh hông to quan trọng nhất là điều trị nguyên nhân, sử dụng nhiều biện pháp như nội,
ngoại, đông tây y. Kết hợp tại chỗ với toàn thân, coi trọng các biện pháp vật lý trị liệu và phục
hồi chức năng, kết hợp giữa tự điều trị của người bệnh và có sự giúp đỡ của thầy thuốc.
Theo TS.BS Nhữ Đình
Sơn - Sức khỏe và Đời sống
|