Sốt cao có thể gây tổn thương não hay không?

Từ lâu người ta tin rằng sốt cao có thể gây ra tổn thương não, đặc biệt là nếu không được điều trị. Điều này có đúng không? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nhé.

Nguyên nhân

Hầu hết các cơn sốt đều do nhiễm vi khuẩn hoặc virus, nhưng chúng cũng có thể là do ngộ độc, ung thư hoặc các bệnh tự miễn. Sốt là một triệu chứng của bệnh, chứ không phải là một bệnh riêng, nghĩa là không có bệnh Sốt.

Hầu hết chúng ta khi bị sốt vì một bệnh nào đó, thì cơn sốt đó sẽ không gây ra tổn thương não. Ngay cả cơn co giật hoặc động kinh do sốt, thường xảy ra ở trẻ em, cũng không gây ra bất kỳ tổn thương vĩnh viễn nào ở não.

Vấn đề đáng lo ngại về tổn thương não khi sốt đó là khi sốt không có nguyên nhân là do bệnh lý mà do nhiệt độ quá cao. Đây thực ra là tình trạng sốc nhiệt, hoàn toàn khác với sốt. Tăng thân nhiệt có thể là do tiếp xúc quá nhiều với nhiệt độ cao và giảm mức tiêu thụ nước. Trong những trường hợp này, cơ thể không thể tự điều chỉnh được nhiệt độ, và các thuốc cũng sẽ không làm giảm nhiệt độ. Tổn thương não và các cơ quan thường xảy ra do tình trạng tăng thân nhiệt quá cao.

Khi nào sốt trở nên đáng lo ngại?

Trong trường hợp bị sốt do bệnh chứ không phải do tiếp xúc với nhiệt độ cao, cách xử trí cơn sốt dựa vào một số yếu tố sau đây, và yếu tố quan trọng nhất đó chính là tuổi của bệnh nhân.

Ở trẻ nhỏ dưới1 tuổi, cách xử trí cơn sốt sẽ dựa trên tháng tuổi và nhiệt độ của trẻ:

+ Trẻ dưới 3 tháng: Gọi bác sĩ nếu nhiệt độ đo ở hậu môn của trẻ trên 38 độ.
+ Trẻ từ 3 đến 6 tháng: Gọi cho bác sĩ nếu nhiệt độ đo ở hậu môn của trẻ trên 38,3 độ.
+ Trẻ từ 6 đến 12 tháng: Gọi bác sĩ nếu nhiệt độ đo ở hậu môn của trẻ trên 39,5 độ.

Ở trẻ em trên 12 tháng tuổi và người lớn, cần phải xét đến một vài yếu tố khác. Một số tình huống cần phải gọi bác sĩ bao gồm:

+ Trẻ dưới 2 tuổi bị sốt liên tục rên 24 đến 48 giờ. Sốt kéo dài hơn 48 đến 72 giờ ở trẻ lớn và người trưởng thành.
+ Sốt hơn 40,0 độ, là dấu hiệu cho thấy bạn mắc phải tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.
+ Sốt đi kèm với các triệu chứng khác, ví dụ như cứng cổ, nhầm lẫn, khó thở, hoặc cơn động kinh lần đầu
+ Sốt đi kèm với các triệu chứng như đau họng, đau tai hoặc ho
+ Sốt kèm theo dùng sai liều thuốc hoặc không biết chính xác liều dùng của một loại thuốc nào đó.

Điều trị

Sốt là phản ứng tốt khi cơ thể bị nhiễm trùng vì sốt làm cho vi khuẩn khó tồn tại và nhân lên hơn. Sốt thực ra là cách tự nhiên của cơ thể để chống lại bệnh tật. Mục đích của điều trị sốt là làm cho người bệnh thoải mái hơn chứ không phải là để loại bỏ hoàn toàn cơn sốt.

Nếu người lớn hoặc trẻ bị sốt nhưng cảm thấy ổn, và vẫn có thể thực hiện các hoạt động hàng ngày hoặc chơi, thì sẽ không cần phải điều trị tình trạng sốt. Tuy nhiên, nếu người bệnh cảm thấy mệt, không thể ra khỏi giường (người lớn) và không thể chơi (trẻ nhỏ), thì tốt nhất là nên dùng thuốc để điều trị cơn sốt.

Thuốc phổ biến nhất và hiệu quả để điều trị sốt là:

Tylenol (acetaminophen)

Tylenol được chấp thuận sử dụng cho trẻ em từ 2 tháng tuổi nhưng không nên sử dụng cho trẻ dưới 3 tháng tuổi mà không hỏi ý kiến bác sĩ.

Advil hoặc Motrin (ibuprofen)

Ibuprofen được chấp thuận sử dụng cho trẻ em dưới 6 tháng tuổi.

Aspirin

Không được dùng aspirin cho trẻ em dưới 18 tuổi, trừ khi được bác sĩ chỉ định vì dùng aspirin cho trẻ sẽ làm tăng nguy cơ mắc hội chứng Reye – một tình trạng hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm với trẻ nhỏ.

Tắm hoặc lau người bằng nước ấm có thể hữu ích, nhưng chỉ nên được sử dụng sau khi đã dùng thuốc hạ sốt. Nếu trẻ không cảm thấy thoải mái khi đi tắm, thì cũng không nhất thiết phải bắt trẻ đi tắm.

Nếu trẻ bị sốt và không cảm thấy đỡ hơn trong khoảng một giờ sau khi dùng acetaminophen hoặc ibuprofen (cho dù nhiệt độ có giảm xuống hay không), hãy hỏi ý kiến bác sĩ.

Một số việc khác bạn có thể làm:

+ Cho trẻ mặc quần áo nhẹ, thoáng mát.
+ Khuyến khích trẻ uống nhiều nước - uống nhiều nước có thể làm mát cơ thể một cách tự nhiên và giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước.
+ Đừng đắp chăn cho người bị sốt gai rét hoặc cho tắm nước lạnh hoặc xoa rượu lên người. Tất cả đều có thể làm tăng nhiệt độ trung tâm cơ thể và không làm cho người bệnh cảm thấy khá hơn.

Bạn hãy nhớ:

Sốt có thể rất đáng sợ, đặc biệt là nếu xảy ra ở trẻ em. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp sốt đều phải lo lắng. Cơ thể chỉ bị tổn thương nếu sốt trên 42 độ. Trừ khi sốt là do một nguyên nhân bên ngoài (tăng thân nhiệt) hoặc do một vấn đề thần kinh, nếu không, sốt sẽ rất ít khi gây tổn thương não.

Theo Võ Dung - Viện Y học ứng dụng Việt Nam/ Verywell