Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, tại khu vực Đông Nam Á, 1 trong 3 người trưởng thành bị cao huyết áp. Khi dân số ở Đông Nam Á già đi, ngày càng có nhiều người có khả năng bị cao huyết áp, dù rằng 1/3 số người mắc bệnh không biết tại sao họ lại mắc phải căn bệnh này. Cao huyết áp là một trong những nguyên nhân gây tử vong có thể phòng ngừa được, có thể phát hiện sớm và điều trị.
Cao huyết áp - hồi chuông cảnh báo

Cao huyết áp có thể xảy với bất kỳ ai và ở bất kỳ độ tuổi nào và khó biết được nguyên nhân bởi nhiều yếu tố hay thể trạng của bệnh nhân đều có thể ảnh hưởng sự phát triển của bệnh.

Theo khuyến cáo của WHO, cao huyết áp là yếu tố nguy cơ nhất gây tử vong, 1 trên 10 trường hợp tử vong ở khu vực Đông Nam Á. Cao huyết áp nếu không được điều trị sẽ gây tổn thương thận, mất thị lực, tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và các bệnh tim mạch khác. Mỗi năm, cao huyết áp giết chết gần 1,5 triệu người trong khu vực.



Nhiều người sai lầm khi cho rằng đàn ông có nguy cơ mắc các bệnh lý về tim mạch hơn nữ giới, nhưng trong những báo cáo được công bố, thống kê rằng số phụ nữ tử vong vì bệnh tim mạch hàng năm cao hơn đàn ông, nhất là sau tuổi 50. Trong 5 trường hợp suy tim có 3 trường hợp nguyên nhân là do cao huyết áp.

Theo các thống kê, bệnh mạch vành là nguyên nhân số 1 đe dọa tính mạng phụ nữ hàng năm.Phát hiện và điều trị sớm có thể tránh được những trường hợp tử vong.

Đặc biệt, phụ nữ sau mãn kinh, có thể do thiếu hụt nội tiết buồng trứng thêm vào các yếu tố khác như di truyền, môi trường ô nhiễm, dinh dưỡng và lối sống không khoa học; nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp và các bệnh lý tim mạch khác tăng đáng kể nếu không có sự quan tâm dự phòng. Trong đó, các bệnh lý tim mạch phổ biến ở phụ nữ là cao huyết áp, suy động mạch vành.

Đo điện tim, siêu âm tim mỗi năm sẽ giúp phụ nữ tầm soát cao huyết áp cũng như các bệnh lý tim mạch có liên quan.

Một số yếu tố cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp như hút thuốc, ít tập luyện thể thao, thừa cân, chế độ ăn nhiều Na (muối), tăng cholesterol, lạm dụng các thức uống có cồn và do di truyền. Bệnh nhân đái tháo đường thường có nguy cơ mắc bệnh cao huyết áp và các bệnh lý tim mạch hơn các nhóm khác.

Phụ nữ dùng thuốc ngừa thai nên thường xuyên kiểm tra huyết áp, những người có thói quen hút thuốc và sử dụng thuốc ngừa thai sẽ đối mặt với nguy cơ đột quy cao gấp 10 tới 15 lần so với người không hút thuốc và không uống thuốc ngừa thai.

Phụ nữ sau khi trải qua phẫu thuật cắt tử cung cũng tăng nguy cơ mắc bệnh, nhiều ý kiến cho rằng nguyên nhân có thể do tử cung sản xuất ra các chất hóa học tác động đến huyết áp.
Triệu chứng cao huyết áp

Một số bệnh nhân có triệu chứng đau đầu, choáng váng hoặc nhìn nhòe nhưng đa số các trường hợp hầu như không có triệu chứng.Bạn có thể hoàn toàn không biết được bạn bị cao huyết áp cho đến khi có những dấu hiệu buộc phải cần hỗ trợ y tế.

Kiểm tra huyết áp nên là một phần bắt buộc trong việc khám sức khỏe tổng quát định kỳ. Máy đo huyết áp cơ hay tự động có bán ở các cửa hàng thiết bị Y tế, hoặc ở hầu hết các bệnh viện cũng như phòng khám nên nếu có nhu cầu nhân viên y tế sẽ đo mà không tốn chi phí hoặc mất thời gian quá nhiều.

Huyết áp bao gồm 2 thông số. Số phía trên biểu thị áp lực tâm trương - áp lực của máu trong thành mạch khi tim co. Số phía dưới là áp lực tâm thu - áp lực máu trong thành mạch giữa 2 lần tim co. Cao huyết áp là khi huyết áp tâm thu từ 140 trở lên và /hoặc huyết áp tâm trương từ 90 trở lên.
Điều trị

Cao huyết áp là bệnh có thể dễ dàng kiểm soát.Khi bị cao huyết áp, bác sĩ sẽ xem xét có cần dùng thuốc hay không. Bác sĩ sẽ yêu cầu bắt đầu thay đổi lối sống và kèm theo dùng thuốc nếu cần.

Lối sống không lành mạnh như tăng tiêu thụ thực phẩm chế biến có chứa quá nhiều muối, hoạt động thể chất thấp và lạm dụng thuốc lá. Mức độ căng thẳng tinh thần ngày càng tăng cũng dẫn đến việc thực hiện các hành vi không lành mạnh để giải tỏa như uống rượu, hút thuốc lá hay thức khuya cũng khiến gia tăng nguy cơ cao huyết áp.



Để tránh cao huyết áp, hãy thực hiện các lựa chọn lối sống lành mạnh này:

- Duy trì cân nặng khỏe mạnh: khi nói đến phòng ngừa cao huyết áp, cân nặng của bạn là rất quan trọng. Những người thừa cân nên cố gắng giảm cân, và những người có cân nặng bình thường nên tránh tăng dù chỉ một ký. Nếu bạn đang trong tình trạng “thừa cân béo phì”, giảm ít nhất 5kg có thể giúp ngăn ngừa huyết áp cao.

- Một chế độ ăn uống cân bằng: ăn thực phẩm lành mạnh có thể giúp kiểm soát huyết áp của bạn như nhiều trái cây và rau quả, đặc biệt là những loại giàu kali và hạn chế ăn quá nhiều calo, chất béo và đường.
Lời khuyên của thầy thuốc
Phụ nữ giảm ham muốn tình dục cũng nên kiểm tra huyết áp, một số thông tin cho rằng cao huyết áp có thể làm giảm sinh lực ở người phụ nữ.
Hãy xem xét lại các thói quen lối sống của bạn và quyết định bạn có thể thay đổi điều gì để giúp ngăn ngừa cao huyết áp.Chinh phục các mục tiêu nhỏ, chẳng hạn như ăn vặt bằng trái cây và rau quả thay vì snack và tiếp tục thực hành những thói quen tốt này cho đến khi chúng là một phần trong thói quen hàng ngày của bạn.

- Cắt giảm muối: đối với nhiều người, ăn chế độ ăn ít natri có thể giúp giữ huyết áp bình thường. “Lượng natri càng cao, huyết áp càng cao”.Bạn có thể cắt giảm tổng lượng muối của mình bằng cách tránh các thực phẩm đóng gói và chế biến sẵn có chứa hàm lượng natri cao và không thêm muối vào bữa ăn.

- Luyện tập thể dục đều đặn: luôn “lắc lư, vận động cơ thể” để ngăn ngừa cao huyết áp. Bạn càng tập thể dục nhiều càng tốt, nhưng thậm chí bài tập chỉ chừng dăm mười phút cũng có thể giúp kiểm soát huyết áp.Tập thể dục vừa phải trong khoảng 30 phút/lần, ba lần một tuần là một khởi đầu tốt.

- Hạn chế rượu: uống quá nhiều rượu có thể dẫn đến huyết áp cao. Đối với phụ nữ, điều đó có nghĩa là không quá một ly mỗi ngày và đối với đàn ông, không quá hai.

- Theo dõi huyết áp của bạn: hãy chắc chắn rằng bạn kiểm tra huyết áp thường xuyên. Huyết áp cao thường xảy ra mà không có triệu chứng, vì vậy chỉ có chỉ số huyết áp mới cho bạn biết nếu huyết áp của bạn đang tăng. Nếu bác sĩ xác định rằng bạn bị cao huyết áp - huyết áp trong khoảng 120 - 139/ 80 - 89 milimét thủy ngân (mmHg) khiến bạn có nguy cơ cao huyết áp - bác sĩ có thể đề nghị các bước bổ sung như một biện pháp bảo vệ.

- Bỏ thuốc lá.

Hiện nay, nhiều loại thuốc được sử dụng để điều trị cao huyết áp.Việc dùng thuốc thường đi đôi với việc thay đổi lối sống. Một số thuốc thường dùng:

Thuốc lợi tiểu.

Thuốc chẹn Beta.

Thuốc ức chế ACE.

Thuốc chẹn kênh Calci.

Thuốc chẹn Alpha - Beta.

Các loại thuốc này có thể dùng riêng lẻ hoặc kết hợp, tùy vào chỉ định điều trị của bác sĩ và thể trạng cũng như tình huống sức khỏe của người bệnh. Khi được bác sĩ kê thuốc, hãy uống thuốc đúng theo toa thuốc và không được ngưng thuốc khi không được sự đồng ý của bác sĩ. Việc ngưng sử dụng thuốc đột ngột có thể làm cao huyết áp đột ngột dẫn đến tử vong.

Nếu mắc bệnh cao huyết áp, điều quan trọng là phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ, việc này giúp bạn điều chỉnh và kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Tại Góc tư vấn của BV. Nguyễn Tri Phương về bệnh đái tháo đường và cao huyết áp sẽ giúp bệnh nhân tiếp cận trong chăm sóc ban đầu để kiểm soát tốt huyết áp ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự khởi đầu của các bệnh mạn tính liên quan đến tim mạch thông qua những thay đổi lối sống lành mạnh. Những người đến góc tư vấn sẽ tìm hiểu cách ăn uống lành mạnh, thêm hoạt động thể chất vào thói quen hàng ngày, kiểm soát căng thẳng, duy trì động lực và các chuyên gia y tế hỗ trợ tư vấn giải quyết các vấn đề có thể cản trở bệnh nhân và thân nhân có những thay đổi lành mạnh.

Bệnh nhân cũng như thân nhân nên mạnh dạn trao đổi với bác sĩ để biết được kế hoạch điều trị vì sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn là vô cùng quan trọng.

Tăng huyết áp là một trong các yếu tố nguy cơ tim mạch quan trọng nhất. Huyết áp > 140/90mmHg có liên quan đến:
- 69% các nhồi máu cơ tim lần đầu.
- 74% các ca bệnh động mạch vành.
- 77% đột quỵ não lần đầu.
- 91% các ca suy tim.
Nguồn: GS.TS. Đặng Vạn Phước (BV. ĐH Y Dược TP.HCM), Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam/Hội nghị Mãn kinh lần 7 ngày 22/12/2018