Bây giờ, người ta nói nhiều về chuyện học sinh không thích học văn hay sử. Nếu hỏi tôi ai có lỗi trong chuyện này thì tôi xin trả lời: lỗi là chúng ta đang đánh mất cảm hứng sống. Khi chúng ta đánh mất cảm hứng sống thì những vẻ đẹp của đời sống trong đó có vẻ đẹp của sáng tạo nghệ thuật cứ lặng lẽ mờ dần. Và một trong những người rất quan trọng mang lại cảm hứng sống cho thế hệ trẻ là các giáo viên, đặc biệt là những giáo viên dạy văn.

Nhiều lúc tôi có mong muốn dự một tiết văn của một trường phổ thông trung học thời nay để xem cảm hứng dạy môn văn của giáo viên như thế nào. Và tôi cũng muốn trở lại lớp học để được trở về bằng ký ức những năm tháng còn ngồi trên ghế nhà trường để nghe các thầy cô dạy văn giảng bài. Tình yêu văn học nói riêng và tình yêu con người, thiên nhiên của tôi nói chung lớn lên bởi những bài giảng xa xưa ấy.

Ngày tôi còn là học sinh, một thứ mà tôi coi như báu vật đó là những cuốn sách. Ngày đó sách rất ít và những học sinh ở nông thôn vô cùng ít cơ hội được đọc sách. Tôi phải cám ơn những người Hà Nội sơ tán về làng tôi vì họ mang theo những cuốn sách. Buổi tối, khi những người sơ tán đi ngủ, tôi “ăn cắp” những cuốn sách của họ và đọc suốt đêm cho xong mới thôi.

Chính vậy mà những tiết học văn ở trường đối với tôi là những khoảnh thời gian kỳ diệu. Nó thực sự đưa tôi đến một thế giới khác. Nó mở ra những ô cửa trong tâm hồn tôi. Ngày ấy, chúng tôi học như một sự tự nguyện với một hứng khởi lạ lùng. Và các thầy cô cũng giảng bài với một niềm say mê kỳ lạ cho dù đó là những năm tháng thiếu thốn và chiến tranh.

Cho đến bây giờ, trong ký ức tôi và trong suy nghĩ tôi thì thầy Hưởng và cô Thái là những người dạy văn hay nhất trên đời. Tôi không bao giờ quên được những tiết văn của hai thầy cô ấy. Mỗi người một phong cách dạy nhưng cả hai cùng một niềm say đắm. Khi thầy Hưởng hay cô Thái bước lên bục giảng và bắt đầu cất lời, tôi thấy mọi điều quanh tôi mang một màu sắc khác, một âm thanh khác. Tất cả thật lộng lẫy và quyến rũ. Cho đến bây giờ, lòng tôi vẫn thổn thức và rung động khi nhớ về những giờ học đó.

Tôi có một người anh con bác bên ngoại là giáo viên dạy sử. Anh làm hiệu trưởng trường cao đẳng sư phạm Đồng Nai trước khi nghỉ hưu. Anh tên là Ngô Đức Đàm. Tôi không phải học trò của anh. Nhưng tôi đã nghe nhiều lần anh nói về lịch sử dân tộc. Anh không có kiến thức sâu rộng về lịch sử như các giáo sư sử học tên tuổi nhưng tôi chưa nghe ai nói về lịch sử lại quyến rũ như vậy.

Những ngày nghỉ hè trước kia, buổi tối tôi thường vào nhà bà ngoại tôi. Chúng tôi ngồi trên hiên nhà hóng gió và nghe anh Đàm nói chuyện. Tất cả những câu chuyện anh nói hầu hết là lịch sử. Nhưng không bao giờ tôi muốn đi ngủ trong những đêm như thế. Sau này, tôi cứ tự hỏi tại sao những thầy Hưởng, cô Thái, anh Đàm của tôi lại luôn luôn dựng lên một thế giới kỳ diệu trong những câu chuyện hay bài giảng của mình như thế.

Và vì thế mà tôi biết rằng các thầy cô như họ có một sứ mệnh quan trọng như thế nào trong việc tạo dựng cảm hứng và trí tưởng tượng của những đứa trẻ như tôi thuở ấy về thế giới này. Tất cả những gì họ cất lời không bao giờ phai nhạt trong tâm hồn và ký ức tôi. Và họ chính là những người dẫn đường đầu tiên cho tôi đến với thế giới của những vẻ đẹp, tính nhân văn và trí tưởng tượng cùng với lòng đắm mê đời sống này.

Anh Đàm của tôi đã mất mấy năm nay, thầy Hưởng và cô Thái của tôi đã nghỉ hưu. Nhưng thế giới mà họ mang lại cho tôi vẫn lộng lẫy như chưa bao giờ biến mất.

Theo Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Phụ nữ TPHCM