Vi khuẩn Salmonella có thể được tìm thấy trong ống tiêu hóa của nhiều loài động vật, bao gồm động vật hoang dã, gia súc và thú nuôi. Gia cầm (gà trống, gà, gà tây, v.v..) có khả năng cao mang khuẩn Salmonella. Vì vậy, Salmonella có thể nhiễm vào thịt (gia cầm), trứng, sữa và các chế phẩm từ sữa.

Nấu chín thịt (gồm thịt gia cầm) thường sẽ giết được vi khuẩn Salmonella. Con người có thể nhiễm vi khuẩn này nếu ăn thịt nấu chưa chín mà đã nhiễm salmonella. Việc ăn trứng sống hoặc chưa được nấu chín, hoặc uống sữa hay sử dụng các chế phẩm từ sữa nhiễm Salmonella có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

Đôi khi những loại thực phẩm khác như trái cây và rau củ có thể nhiễm Salmonella thông qua việc chăm bón bằng phân chuồng. Động vật thân mềm cũng có thể bị nhiễm nếu chúng tiếp xúc với chất thải nhiễm khuẩn trong nước.

Chó, mèo và những loài động vật gặm nhắm đôi khi có thể nhiễm salmonella. Rùa cạn và rùa nước ngọt có thể là vật mang salmonella. Việc tiếp xúc với động vật bị nhiễm hoặc phân của chúng cũng có thể cho phép sự truyền nhiễm đến con người. Vi khuẩn có thể đi từ tay của bạn đến miệng và vào ống tiêu hóa của bạn, sinh sôi nẩy nở và gây triệu chứng.Một khi bạn nhiễm salmonella, bạn cũng có thể là nguồn lây cho những người xung quanh nếu bạn không tuân thủ những biện pháp giữ vệ sinh nghiêm ngặt để phòng chống sự lây lan vi khuẩn cho những người khác.

Salmonella là gì?

Salmonella là một nhóm vi khuẩn thường gây ngộ độc thực phẩm. Ngộ độc thực phẩm xuất hiện khi thức ăn và nước uống bị nhiễm vi sinh vật và độc chất hoặc những chất hóa học được ăn hay được uống. Vi sinh vật bao gồm vi khuẩn, vi rút và kí sinh trùng. Kí sinh trùng là những sinh vật sống, sống kí sinh ở trong hoặc trên những sinh vật khác. Thông thường, ngộ độc thưc phẩm gây ra  viêm dạ dày-ruột, một thể nhiễm trùng của ống tiêu hóa. Bệnh này gây ra tiêu chảy và đôi khi ói mửa.

Có khoảng trên 2500 dưới nhóm của Salmonella.

Một típ của Salmonella, Samonella typhi (S. typhi), có thể gây ra sốt thương hàn. Đó là một căn bệnh nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng nếu không điều trị nhanh chóng với kháng sinh. Đầu tiên, bệnh nhân sẽ tiêu chảy và sau đó sốt, nhức đầu, co thắt dạ dày, phát ban, buồn nôn và chán ăn.

Một típ khác của Salmonella, Salmonella paratyphi (S.paratyphi) có thể gây ra sốt phó thương hàn. Đây là một bệnh tương tự sốt thương hàn, nhưng triệu chứng nhìn chung nhẹ hơn. Bệnh thương hàn và phó thương hàn thường xuyên xuất hiện ở những quốc gia có vệ sinh kém. Vi khuẩn có thể lây lan qua phân hay nước tiểu của bệnh nhân. Nhiễm S.typhi và S.paratyphi gây bệnh sốt thương hàn và sốt phó thương hàn không thường gặp ở Anh trong khi nhiễm những dòng khác thì tương đối thường gặp.

Phần còn lại của trang tin tức này chỉ bao gồm ngộ độc thực phẩm gây ra bới những dòng Salmonella khác với S.typhi và S.paratyphi.

Mức độ phổ biến của Salmonella và ai là đối tượng dễ mắc bệnh?

Salmonella có thể lây nhiễm cho bất cứ ai ở bất kỳ độ tuổi nào. Trong đa số trường hợp thì nó không gây nhiều triệu chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, có vài nhóm người có khả năng cao xuất hiện những triệu chứng nghiêm trọng. những đối tượng ấy là:

- Trẻ em

- Người già

- Người suy giảm miễn dịch ( bệnh nhân điều trị ung thư; điều trị steroid lâu dài; AIDS, v.v…)

- Người có bệnh mạn tính về ống tiêu hóa như viêm loét đại tràng hay bệnh Crohn

Do Salmonella có thể lây từ người sang người nên có thể xảy ra các trận dịch, chủ yếu xảy ra trong các viện như viện dưỡng lão hay nơi chăm sóc người già.

Những triệu chứng của nhiễm Salmonella?

Những triệu chứng điển hình là tiêu chảy và co thắt dạ dày. Tiêu chảy đôi khi kèm theo nhầy máu. Bạn có thể cảm thấy buồn nôn, nôn và có thể sốt. Triệu chứng có khuynh hướng bắt đầu trong vòng 12-36 giờ sau khi ăn những thực phẩm nhiễm khuẩn hoặc tiếp xúc với những động vật mang trùng. Khoảng thời gian trước khi xuất hiện triệu chứng được gọi là ‘thời kì ủ bệnh’.

Ở đa số bệnh nhân, triệu chứng thường nhẹ và cải thiện trong vòng 4-7 ngày mà không có điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, đôi khi, triệu chứng có thể nghiêm trọng hơn và/ hoặc những biến chứng có thể xuất hiện. Nếu những triệu chứng trở nên nghiêm trọng thì sự mất dịch có thể xuất hiện. Bạn nên đi đến phòng khám một cách nhanh chóng nếu bạn nghi ngờ rằng bản thân hoặc con của bạn đang mất nước. Mất nước nhẹ thường hay gặp và dễ dàng được khắc phục bằng việc bù dịch. Mất nước nặng có thể gây tử vong nếu không được điều trị nhanh chóng bởi vì các cơ quan của cơ thể bạn cần một lượng nước nhất định để vận hành.

Salmonella được chẩn đoán như thế nào?

Nhiều người sẽ nhận thấy những triệu chứng ngộ độc thực phẩm của họ, và nếu những triệu chứng đó nhẹ thì họ thường không đi khám bác sĩ hay nhận sự điều trị đặc hiệu nào.

Cho nên, bạn có thể bị nhiễm Salmonella mà không được ‘xác nhận’. Tuy nhiên, trong vài trường hợp, bạn có thể cần đến sự hỗ trợ y tế khi bạn bị ngộ độc thực phẩm (xem ở phần dưới khi nào nên đi khám). Bác sĩ hay điều dưỡng có thể hỏi bạn những câu hỏi về những chuyển đi du lịch nước ngoài hay bằng cách nào đó mà bạn có thể đã ăn hoặc uống thực phẩm nhiễm khuẩn. Họ cũng thường xuyên kiểm tra những dấu hiệu mất dịch của bạn. Họ có thể kiểm tra nhiệt độ, mạch và huyết áp của bạn. Họ cũng khám bụng bạn để tìm sự đề kháng.

Nhân viên y tế có thể yêu cầu bạn lấy mẫu phân của bạn. Mẫu phân này sẽ được đưa tới phòng xét nghiệm. Salmonella được xác nhận nếu vi khuẩn được tìm thấy trong phân của bạn. Thực phẩn đôi khi được kiểm tra có Salmonella hay không trong những đợt dịch.

Mẫu phân không phải luôn luôn cần thiết. Bác sĩ của bạn có thể kết luận bệnh trong một vài trường hợp sau:

- Nếu bạn đi ra nước ngoài gần đây

- Nếu bạn thật sự không khỏe

- Nếu trong phân bạn có máu hoặc mủ

- Nếu tiêu chảy không tự cầm trong 1 tuần.

- Nếu bạn nhập viện gần đây hoặc có sử dụng kháng sinh.

- Nếu bạn có những tiền căn khác, đặc biệt những bệnh ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.

- Nếu bác sĩ không chắc bạn bị ngộ độc thực phẩm hay bị nhiễm trùng tiêu hóa (viêm dạ dày-ruột).

- Nếu công việc của bạn liên quan đến thực phẩm.

Lý do mẫu phân không luôn luôn cần thiết là rất nhiều trường hợp mà việc biết tác nhân gây bệnh không làm cho điều trị khác đi. Hầu hết trường hợp nhiễm Salmonella, bệnh nhân sẽ tự khỏi thậm chí trước có khi kết quả xét nghiệm mẫu phân.

Phòng ngừa lây lan Salmonella cho những người khác

- Nếu bạn (hoặc con bạn) nhiễm Salmonella, những việc làm sau nên được thực hiện để phòng chống sự lây lan vi khuẩn cho những người khác:

- Lý tưởng là rửa tay bằng nước ấm tốt hơn nữa là với xà phòng. Hông khô tay kĩ sau khi rửa.

- Nếu con bạn mặc tã, phải rửa tay cẩn thận sau khi thay tã cho con và trước khi chuẩn bị, phục vụ và ăn thức ăn.

- Nếu cần dùng bô, đeo găng tay khi bạn cầm, xả chất thải vào toilet, sau đó rửa bô với nước nóng và chất tiệt trùng và hong khô.

- Không dùng chung khăn tắm và quần áo.

- Không chuẩn bị hoặc phục vụ thức ăn cho người khác.

- Nếu quần áo hoặc ra giường bị dính phân, đầu tiên xả phân vào toilet. Sau đó tách riêng ra và giặt nước ở nhiệt độ càng cao càng tốt.

- Thường xuyên làm vệ sinh toilet. Cùng với nước nóng và chất tẩy, lau tay cầm bàn chải, bồn cầu, vòi tắm, sàn nhà, tường và tay nắm của it nhất một lần một ngày. Dùng một bộ đồ chỉ để vệ sinh toilet (hoặc dùng trang phục xài 1 lần).

- Nghỉ phép nơi làm việc, trường học v.v… cho đến ít nhất 48 giờ sau lần tiêu chảy hoặc nôn ói cuối cùng. Tránh tiếp xúc với những người khác càng xa càng tốt trong lúc bệnh.

- Nhân viên chế biến thực phẩm: nếu bạn làm việc với thức ăn và bị tiêu chảy hoặc nôn ói, bạn nên thông tin cho quản lý và ngay lập tức rời khỏi nơi làm việc. Nếu Salmonella được xác nhận, bạn nên thông báo cho quản lý và nghỉ làm đến 48 giờ sau lần tiêu chảy hoặc nôn ói cuối cùng. Kháng sinh đôi khi được sử dụng.

- Nếu bạn bị nhiễm Salmonella và bạn làm việc với những nhóm người thể trạng yếu như người già, người trẻ suy yếu, bạn nên thông báo cho quản lý.

Những biến chứng có thể có của Salmonella

Chúng dường như xuất hiện ở những đối tượng rất trẻ hoặc ở người già. Chúng cũng dường như xảy ra nếu bạn có một bệnh nền mạn tính như đái tháo đường hoặc hệ miện dịch làm việc không bình thường. (ví dụ nếu bạn sử dụng lâu dài steroid hoặc bạn đang hóa trị ung thư).

Những biến chứng có thể là:

- Mất cân bằng điện giải và mất dịch cơ thể. Đây là biến chứng hay gặp nhất. Nó thường xuất hiện nếu như muối và nước mất qua phân hoăc khi nôn ói, mà không được bù lại một lượng đủ nước. Nếu bạn có thể uống nhiều nước thì sự mất nước dường như khó xảy ra, hoặc chỉ xảy ra mức độ nhẹ, và sẽ hồi phục sớm. Mất nước nặng có thể gây tụt huyết áp. Điều đó có thể làm giảm tưới máu các cơ quan quan trọng. Nếu mất nước không được khắc phục, thận sẽ bị tổn thương. Vài người bị mất nước nghiêm trọng cần truyền dịch qua đường tĩnh mạch. Điều ấy nên được thực hiện trong bệnh viện. Những người rất trẻ, già hoặc phụ nữ mang thai có nguy cơ cao bị mất nước.

- Những biến chứng phản ứng. Một cách hiếm hoi, những phần khác của cơ thể bạn có thể ‘phản ứng’ lại một sự nhiễm trung trong ruột của bạn. Nó có thể gây ra các triệu chứng như là viêm khớp, viêm da và viêm mắt. (viêm kết mạc hoặc viêm màng bồ đào).

- Lan rộng nhiễm trùng đến phần khác của cơ thể như là mạch máu, van tim, xương hoặc não. Tuy nhiên, biến chứng này hiếm gặp.

- Hội chứng tiêu chảy thường xuyên có thể hiếm khi tiến triển- ví dụ:

+ Hội chứng ruột kích thích đươc khởi đầu bằng ngộ độc thực phẩm.

+ Không dung nạp Lactose đôi khi xuất hiện trong một khoảng thời gian sau ngộ độc thức ăn. Nó được gọi là bất dung nạp Lactose ‘thứ phát’ hoặc ‘mắc phải’. điều này hay gặp hơn ở trẻ em. Bề mặt ruột của các bé có thể bị tổn thương trong thời kì viêm dạ dày ruột. Điều này dẫn đến việc thiếu enzyme lactase, cần cho việc tiêu hóa đường lactose trong sữa. Bất dung nạp Lactose gây nên đầy hơi, đau bụng, hơi và phân lỏng sau uống sữa. Tình trạng này được cải thiện khi bề mặt ruột được phục hồi.

- Hội chứng Guillain-Barre hiếm khi được khởi đầu bằng nhiễm trùng campylobacter. Hội chứng này ảnh hưởng đến hệ thần kinh của cơ thể, gây nên sự yếu liệt và các vấn đề nhận cảm.

Có thể phòng ngừa Salmonella được không?

Để giúp phòng ngừa ngộ độc thực phẩm, trong đó có do Salmonella chúng ta cần phải:

Sạch sẽ

- Giữ nơi làm việc và dụng cụ sạch sẽ.

- Rửa và hong khô tay thường xuyên nhất là sau khi đi toilet, trước khi chuẩn bị thức ăn, sau khi chế biến thức ăn sống và trước khi cầm thức ăn nhanh.

- Không chuẩn bị thức ăn cho người khác nếu bạn tiêu chảy hoặc nôn.

- Che chắn vùng bị lỡ loét và bị cắt của tay bạn bằng găng chống thấm nước trước khi đụng vào thức ăn.

- Thay khăn trải bàn thường xuyên.

- Bạn cũng nên rửa tay sau khi sờ thú cưng hoặc súc vật, sau khi thăm nông trại hoặc làm vườn.

- Đảm bảo rằng bạn nấu chín thịt. Việc đó sẽ giết vi khuẩn. Thức ăn nên nấu chín từ trong ra ngoài.

- Nếu bạn hâm lại đồ ăn, nên hầm nóng từ trong ra ngoài.

- Không hâm đồ ăn quá 1 lần.

- Bạn nên rửa trái cây tươi và rau củ trước khi ăn chúng. Không được uống nước nghi ngờ là nhiễm khuẩn ( bao gồm đá viên làm từ nước không an toàn). Bao gồm nước ở sông, suối và hồ. Uống sữa thanh hoặc tiệt trùng.

- Nếu có thể, nên ăn trứng từ gà đã được tiêm ngừa Salmonella, biểu thị ở Anh bằng Lion Stamp. Nếu ăn trứng không có tem đó, hoặc trong những quốc gia mà chương trình tiêm ngừa không có, nên tránh ăn trứng sống hoặc trứng lòng đào.

Làm lạnh

- Thức ăn nên được lưu giữ ở trong tủ lạnh. Nếu thức ăn để ngoài tử lạnh, vi khuẩn sẽ sinh sôi và gây ra ngộ độc thực phẩm.

- Tủ lạnh nên được giữ ở mức 0 độ C và 5 độ C. Và không để cửa tủ mở một cách không cần thiết.

- Để nguội thức ăn thừa nhanh chóng và đưa và tủ lạnh. Lấy nồi thức ăn để vào một thùng chứa nông để thúc đẩy quá trình làm lạnh.

Lây nhiễm chéo

Xảy ra khi vi khuẩn đi từ thức ăn này (chủ yếu là thức ăn sống) sang thức ăn khác. Điều đó xảy ra khi thức ăn tiếp xúc trực tiếp, khi thức ăn này rơi vào thức ăn khác, khi tay bạn hoặc dụng cụ hoặc công cụ, như là dao hoặc thớt, tiếp xúc với nhiều thức ăn.

- Rửa tay kĩ sau khi chạm vào thực phẩm sống.

- Phân chia thức ăn sống và chín hoặc thức ăn nhanh.

- Giữ thực phẩm sống ở hộp đậy kín ở dưới đáy tủ lạnh.

- Không dùng chung một mặt phẳng hay thớt để chuẩn bị thức ăn sống và thức ăn ngay.

- Đảm bảo rằng dao và dụng cụ được rửa sạch sau khi chuẩn bi thực phẩm sống.