Hotline 24/7
08983-08983

Kỹ thuật ARTS kết hợp hút và rút huyết khối cứu sống người đột quỵ

Chỉ sau gần ba ngày can thiệp bằng kỹ thuật ARTS trong điều trị bệnh đột qụy, người bệnh đã phục hồi gần như hoàn toàn, nói chuyện rõ.

Phục hồi ngoạn mục nhờ ứng dụng kỹ thuật ARTS

Sáng 22/9, TS. BS Nguyễn Bá Thắng - Trưởng đơn vị đột qụy, BV Đại học Y Dược TPHCM - cho biết về các trường hợp bệnh nhân đột quỵ nặng nhưng phục hồi ngoạn mục nhờ ứng dụng kỹ thuật kết hợp hút và rút huyết khối (ARTS).

Mới đây nhất là trường hợp của ông Đ.V. H. (42 tuổi, ngụ tại TPHCM, hiện là doanh nhân). Ông H có thói quen hút thuốc lá 1.5 - 2 gói/ngày trong vòng 10 năm nay. Cách đây 1 tuần, vào lúc 2g sáng, người nhà phát hiện người bệnh đột ngột khó nói, méo mặt, xoay mắt và đầu sang một bên, liệt nửa người trái, không tiếp xúc. Người bệnh nhanh chóng được cấp cứu tại BV vào lúc 3g30 sáng.

Quy trình báo động đỏ được khởi động trong đêm, quy tụ ngay các y bác sĩ của khoa cấp cứu, đơn vị đột quỵ khoa thần kinh, khoa chẩn đoán hình ảnh và ê kíp can thiệp mạch máu não để tranh thủ từng tích tắc cơ hội cứu người bệnh.

Vị trí tắc động mạch đốt sống thân nền
Hình trái: Ống thông hút huyết khối. Hình phải: Stent rút huyết khối
Ông H được khám, chụp CT khẩn và được chẩn đoán nhồi máu não vùng thân não, tắc động mạch đốt sống thân nền. Người bệnh được chích thuốc tiêu sợi huyết tĩnh mạch và chuyển ngay lên phòng can thiệp chỉ trong 1h sau đó.

Qua hình chụp DSA cho thấy người bệnh bị tắc động mạch thân nền, được tái thông động mạch tắc bằng kỹ thuật mới kết hợp hút bằng ống thông lớn và kéo huyết khối bằng stent. Tái thông thành công sau 30 phút. 6h sau can thiệp, người bệnh phục hồi nhanh chóng, nói chuyện được tuy còn ngọng, bớt yếu liệt nửa người, không còn xoay mắt và đầu sang bên, tỉnh táo tiếp xúc tốt. 3 ngày sau can thiệp, người bệnh hồi phục gần như hoàn toàn, nói chuyện rõ, không yếu liệt chi, tỉnh táo hoàn toàn.

Hình ảnh sau can thiệp tái thông
Hình trái: Hình huyết khối rút ra từ ống thông. Hình phải: Huyết khối trên stent khi kéo ra

Tương tự, trường hợp thứ 2 cũng được cứu sống nhờ áp dụng kỹ thuật ARTS là ông N.V.T. (46 tuổi, ngụ Tiền Giang). Bệnh nhân có tiền căn đột quỵ não do tắc động mạch giữa cách đây 2 năm và được cho uống thuốc không phẫu thuật.

Trong lần tái khám vào ngày 17/9, ông T. được chẩn đoán tắc mạch máu não cũ nên bác sĩ chỉ định nhập viện. Trong lúc nằm viện, bệnh nhân đột ngột lơ mơ, tiếp xúc kém, liệt một mặt bên, yếu nửa người bên phải, phát âm không rõ. Kỹ thuật ARTS giúp đưa huyết khối ra ngoài chỉ sau 40 phút can thiệp. Người bệnh hồi phục gần như hoàn toàn sau đó 3 giờ.

Hai trường hợp này bị đột quỵ cấp do lấp mạch não (tắc mạch máu lớn trong não). Theo Tổ chức y tế thế giới thì đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam (chiếm hơn 20% các trường hợp tử vong mỗi năm). Ước tính mỗi năm ở VN có hơn 200.000 trường hợp đột quỵ, khoảng 50% tử vong. Bên cạnh đó, theo các thống kê từ Mỹ thì trong các trường hợp đột quỵ, 80-85% là nhồi máu não, phần nửa trong số đó (khoảng 40% các trường hợp đột quỵ) là do tắc các mạch máu lớn trong não như trường hợp hai người bệnh điển hình nêu trên.

Tính chất nguy hiểm và vấn đề khó khăn trong điều trị đột quỵ?

Đột quỵ nói chung và đột quỵ lấp mạch não nói riêng có nguy cơ tử vong khá cao và nguy cơ để lại di chứng tàn tật ảnh hưởng cuộc sống người bệnh sau này cũng rất cao (khoảng 10 - 20% tử vong và hơn 80% di chứng nặng nề nếu không điều trị kịp thời).

Với các tiến bộ trong điều trị đột quỵ hiện nay, nếu người bệnh đột quỵ lấp mạch não có tắc các mạch máu lớn trong não được tiếp cận điều trị trong thời gian vàng với thuốc tan huyết khối (trong 4.5giờ đầu) và can thiệp tái thông mạch não (trong 6 giờ đầu), thì cơ hội để người bệnh hồi phục có thể tự sinh hoạt về sau là hơn 50%.

TS. BS. Nguyễn Bá Thắng cho biết: “Phần lớn người bệnh đột quỵ không đến được bệnh viện trong thời gian vàng. Ngay ở Hoa Kỳ, ước tính chỉ 10% người bệnh đột quỵ lấp mạch não là đến được bệnh viện trong thời gian vàng để được điều trị tái thông mạch não kịp thời. Còn tại BV ĐHYD, tỉ lệ người bệnh đột quỵ nhập viện cấp cứu sớm trong vòng 6 giờ kể từ khi khởi phát chỉ khoảng 5%."Chạy đua với thời gian" là vấn đề khó khăn nhất trong điều trị loại bệnh lý này”.

Các phương pháp để điều trị và thông tin về kỹ thuật mới ARTS?

Thuốc tan huyết khối (tiêu sợi huyết) là điều trị nền tảng và không thể thiếu nếu người bệnh đến kịp lúc trong 4.5 giờ đầu tiên (tốt nhất trong 3h đầu tiên). Tuy nhiên phương pháp này chỉ tái thông được 20-25% các mạch máu lớn. Trong trường hợp với tắc các mạch máu nhỏ thì hiệu quả cao hơn.

Can thiệp nội mạch nhằm tái thông mạch máu tắc nhanh nhất có thể được triển khai khoảng 15 năm nay. Trong giai đoạn đầu, các phương pháp này cho hiệu quả tái thông không thật sự cao (chỉ tầm 50% tái thông thành công và thường không hoàn toàn) và nguy cơ chảy máu não khá cao (10-20%) nên vai trò của các phương pháp này chưa rõ ràng.

Chỉ đến khoảng 2-3 năm gần đây, các dụng cụ can thiệp và kỹ thuật can thiệp ngày càng được hoàn thiện dần, và cho tỷ lệ tái thông hoàn toàn cao hơn lên đến 70-80%, nguy cơ tai biến xuất huyết thấp hơn 5-10%, thì vai trò của can thiệp tái thông trong điều trị nhóm bệnh lý này mới được chứng minh rõ ràng bằng một loạt các nghiên cứu năm 2015 như MrClean, ESCAPE, SWIFTPRIME... Kể từ đó can thiệp tái thông mạch não được chính thức đưa vào khuyến cáo nên áp dụng cho các người bệnh trên toàn thế giới.

Các yếu tố nguy cơ tim mạch chung như hút thuốc lá, tăng huyết áp, xơ vữa mạch máu, đái tháo đường… cũng là các yếu tố nguy cơ đột quỵ.

Riêng thuốc lá là nguy cơ rất cao cho đột quỵ. Ước tính người hút thuốc lá nhiều hơn 1 gói/ngày như trường hợp người bệnh đầu tiên, thì nguy cơ đột quỵ tăng lên gấp 4 lần, còn hút thuốc ít hơn thì có nguy cơ đột quỵ cao gấp đôi so với bình thường. Nếu ngưng hút thuốc từ 2 năm trở lên, nguy cơ đột quỵ bắt đầu giảm xuống, và ngưng được 5 năm thì nguy cơ trở về bằng với người không hút thuốc.

Một số bệnh lý gây đột quỵ có tính gia đình như dị dạng mạch máu, túi phình mạch máu não, hoặc các bất thường tắc nghẽn mạch máu bẩm sinh… nên khi người bệnh được chẩn đoán các bệnh này, thì người thân trong gia đình cũng nên được tầm soát các bệnh lý tương tự.

Nguồn: BV đại học Y dược TPHCM

Đối tác AloBacsi

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ

Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

hoàn toàn MIỄN PHÍ

Khám bệnh online

X