Ketoconazol dùng để chữa bệnh gì?

Ketoconazol có tính kháng nấm phổ rộng do ngăn cản sự tổng hợp erosterol (một thành phần của màng tế bào) và cản trở sự tổng hợp một số enzym của nấm.

Ketoconazol thường dùng để chữa bệnh nấm toàn thân do Candida, Paracoccidioides, Histoplasma, bệnh nấm da mạn nặng, bệnh nấm đường tiêu hóa, bệnh nấm Candida âm đạo mạn, bệnh nấm da hoặc nấm móng không đáp ứng với điều trị khác và phòng ngừa nhiễm nấm do suy giảm miễn dịch (nhất là các trường hợp bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch như bệnh nhân AIDS)…

Hiện nay, ketoconazol có khá nhiều dạng bào chế như viên uống, kem bôi, hỗn dịch uống, dầu gội đầu... Tuỳ theo tình trạng nhiễm nấm của người bệnh mà bác sĩ sẽ lựa chọn dạng bào chế thích hợp.

Tác dụng phụ của ketoconazol

Khi sử dụng ketoconazol bạn có thể gặp một số tác dụng phụ không mong muốn như: buồn nôn, nôn, đau bụng, táo bón, đầy hơi, chảy máu đường tiêu hóa, tiêu chảy. Các tác dụng này có liên quan đến liều dùng và có thể giảm thiểu nếu dùng thuốc cùng với thức ăn (có thể uống ketoconazol trong hoặc sau khi ăn nhằm làm giảm buồn nôn và nôn).

Ở da người bệnh có thể thấy ngứa hoặc ngoại ban… Ngoài ra, một số người dùng thuốc này có thể thấy đau đầu, chóng mặt, kích động, ngủ gà hoặc sốt; kích ứng, cảm giác rát bỏng ở nơi bôi thuốc.

Khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, bạn cũng cần theo dõi kỹ các dấu hiệu của cơ thể. Nếu có phản ứng bất lợi cần liên hệ ngay với bác sĩ. Ketoconazol cũng vậy, nếu bạn mắc bất cứ dấu hiệu nào của một phản ứng dị ứng như phát ban; khó thở, sưng mặt, môi, lưỡi hoặc họng thì cần đến bệnh viện ngay.

Cách sử dụng và liều dùng của ketoconazol

Cách sử dụng:

Có thể uống ketoconazol trong hoặc sau khi ăn nhằm làm giảm buồn nôn và nôn.

Ðể đảm bảo sự hấp thu thuốc ở người bệnh thiếu hoặc bị giảm acid hydrocloric ở dịch vị, người ta khuyên nên hòa tan mỗi viên thuốc trong 4 ml dung dịch acid hydrocloric 0,2 N, người bệnh có thể pha loãng tiếp với một lượng nước nhỏ và uống qua một ống bằng thủy tinh hoặc plastic để tránh tiếp xúc với răng và sau đó uống tiếp thêm ngay một cốc nước nữa.

Thuốc cũng được dùng bôi tại chỗ, nơi bị nấm và vùng xung quanh.

Liều lượng

Người lớn:

- Nhiễm nấm da, nhiễm nấm đường tiêu hóa và nấm nội tạng: Một viên 200mg mỗi ngày một lần trong bữa ăn. Khi không đạt được đáp ứng đầy đủ ở liều này, liều dùng nên được tăng lên thành hai viên 400mg, mỗi ngày một lần trong bữa ăn.

- Nhiễm candida âm đạo: 2 viên 400mg, mỗi ngày một lần trong bữa ăn.

Trẻ em:

- Trẻ cân nặng từ 15-30kg: 100mg mỗi ngày một lần trong bữa ăn.

- Trẻ cân nặng trên 30kg: liều giống như người lớn.

Thận trọng khi kê đơn sử dụng ketoconazol

Viêm gan thường biểu hiện rõ trong vòng vài tháng điều trị đầu tiên nhưng đôi khi cũng xuất hiện trong tuần điều trị đầu tiên. Hầu hết các trường hợp độc với gan đã được ghi nhận là ở các người bệnh dùng thuốc trị nấm móng và ở nhiều người khác dùng thuốc trị các bệnh nấm da mạn tính dai dẳng.

Mặc dù tác dụng độc do ketoconazol gây ra với gan thường có thể hồi phục sau khi ngừng thuốc vài tháng nhưng cũng đã xảy ra một số hiếm trường hợp xấu như hoại tử gan cấp, biến đổi mỡ ở gan hoặc tử vong.

Chính vì vậy, nếu phải điều trị kéo dài thì trước khi dùng thuốc, cần xét nghiệm chức năng gan và suốt thời gian điều trị cứ 1 hoặc 2 tháng lại kiểm tra ít nhất một lần, đặc biệt là những người bệnh đang dùng các thuốc khác có độc tính mạnh với gan như thuốc chống lao, kháng sinh. Khi kết quả xét nghiệm chức năng gan thay đổi đáng kể, hay không bình thường kéo dài hoặc xấu đi hoặc kèm theo những biểu hiện rối loạn chức năng gan khác, cần ngừng thuốc.

Vì ketoconazol có độc tính cao với gan nên khi người bệnh dùng thuốc chống nấm đồng thời với các thuốc khác cũng có khả năng gây độc cho gan, nên phải theo dõi cẩn thận, nhất là đối với những người cần điều trị kéo dài hoặc đã có tiền sử bị bệnh gan.

Mặc dù đã có biện pháp khắc phục trên, song thực tế lâm sàng người ta thấy ketoconazol (dạng viên nén) không chỉ gây tổn thương gan nghiêm trọng mà còn gây suy tuyến thượng thận và dẫn đến các tương tác thuốc có hại khi dùng đồng thời với các thuốc điều trị khác.

Bên cạnh đó, FDA đã ra thông báo cho biết có nhiều báo cáo dùng thuốc này liều cao (400-800mg/ngày) cho những trường hợp nhiễm nấm nghiêm trọng đang mang thai kể cả 3 tháng đầu thai kỳ thì hầu hết đều bị khuyết tật ở trẻ sơ sinh. Các khuyết tật này bao gồm tật đầu ngắn (brachycephaly), dị dạng mặt, vòm sọ phát triển bất thường, sứt môi hở hàm ếch, lệch xương đùi, xương sườn mỏng, dài xương, co cứng khớp, bệnh tim bẩm sinh. Nguy cơ này không xảy ra ở người dùng ketoconazol trị viêm âm đạo với một liều duy nhất 150mg/ngày.

Dựa vào đó FDA xếp ketoconazol với thai phụ vào nhóm D nghĩa là nhóm có bằng chứng trên người về nguy cơ gây dị tật thai. Theo đó, không nên dùng ketoconazol cho người mang thai  trong cả thai kỳ và đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ, chỉ  trường hợp với người bị bệnh nghiêm trọng mà xét thấy lợi ích cao hơn nguy cơ thì mới có thể dùng nhưng cần theo dõi chặt chẽ, thận  trọng.

Loại thuốc nào có thể tương tác với ketoconazol?

Ketoconazol viên có thể tương tác với các thuốc khác dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng và có khả năng đe dọa tính mạng, ví dụ như rối loạn nhịp tim... Vì vậy, tất cả các thuốc mà bệnh nhân hiện đang dùng nên được đánh giá về vấn đề tương tác thuốc.

Để tránh tình trạng tương tác thuốc, tốt nhất là bạn viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa, thảo dược và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ xem.

Như vậy, viên nén uống ketoconazol không phải là một điều trị đầu tay cho bất kỳ nhiễm trùng nấm nào mà chỉ được sử dụng để điều trị nhiễm một số nấm nhất định, và chỉ khi liệu pháp kháng nấm thay thế không có sẵn hoặc không dung nạp. Hiện, FDA vẫn đang tiếp tục đánh giá sự an toàn của thuốc này.

Lưu ý khi sử dụng ketoconazol

Cần sử dụng thuốc đúng theo liệu trình mà bác sĩ đã chỉ định. Không tự ý ngừng thuốc khi thấy các triệu chứng được cải thiện bởi các triệu chứng rất có thể cải thiện trước khi nhiễm khuẩn được xóa hoàn toàn. Liều bỏ qua cũng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn, hơn nữa có khả năng kháng thuốc kháng nấm. Do vậy khi dùng ngoài hay khi uống ở liều điều trị cần theo dõi, nếu đã dùng đủ liều, đủ thời gian như liệu trình mà không đáp ứng thì phải thay ketoconazol bằng thuốc khác để tránh hiện tượng này.

Không sử dụng băng hoặc băng qua những vùng da cần điều trị, trừ khi bác sĩ đã nói với bạn.

Ketoconazol gel bôi là dễ cháy. Không sử dụng nó trong khi đang hút thuốc hoặc gần ngọn lửa.

Không sử dụng thuốc này cho trẻ em dưới 12 tuổi.

Bạn cần lưu ý khi bôi không để thuốc dây vào mắt, mũi hay miệng...