Theo truyền thuyết, xưa kia làng Ngọc Trì gặp hạn hán, làng có 12 cái giếng thì chỉ còn giếng thuộc xóm (gọi là mạn) Đìa còn nước. Trai mạn Đường, mạn Chợ xuống giếng mạn Đìa lấy nước bị trai mạn Đìa ngăn không cho lấy. Thời đó, nước gánh bằng quang làm từ dây song. Khi hai bên giằng co, sợ nước đổ nên ngồi xuống đất ôm lấy cả thùng nước. Hạn hán qua đi, nhớ lại tích ấy, các cụ nghĩ ra trò kéo co ngồi để trình diễn trong hội làng với mong muốn cầu cho mưa thuận, gió hòa.

Trước lễ hội, người dân làng Ngọc Trì đã chuẩn bị tuyển lựa người kéo co. Tiêu chuẩn đầu tiên là gia đình có năm đời sinh sống ở làng trở lên. Tiếp đó, phải là gia đình nền nếp, gia giáo. Ngọc Trì có ba mạn là Đường, Đìa, Chợ. Mỗi mạn được cử một đội kéo co đại diện. Đến ngày hội làng, các mạn dâng lễ vật lên thánh tại đền Trấn Vũ rồi mới bước vào thi đấu.

Khi kéo co chia làm 2 mạn. Trai kéo co mỗi mạn phải đủ 24 người và một Tổng cờ. Dây song được luồn vào một lỗ cột, cũng là mốc phân định 2 mạn.

Trước khi kéo, dây song được nêm chặt ở lỗ cột. Trai kéo co ngồi chân co chân duỗi. Trong đội hình từng phe, lần lượt ngồi xen kẽ, người quay mặt bên này, người bên kia của dây song.

Mỗi người một tay duỗi thẳng, tay kia co trước ngực, song được kẹp chặt dưới nách của tay co. Sau khi có hiệu lệnh bằng ba hồi trống khẩu, nêm được tháo ra, hai Tổng phất cờ hô: “í a, kéo”.

Trong tiếng trống hội rộn rã, tiếng hò reo cổ vũ của nhân dân, những “giai kéo co” ra sức thể hiện sức mạnh.

Thêm một điểm độc đáo là mặc dù mỗi mạn có một đội kéo co, song dù là người dân ở mạn nào cũng đều mong đội mạn Đường thắng. Theo quan niệm, mạn Đường thắng nghĩa là năm đó dân làng làm ăn rất tốt, mùa màng bội thu, người dân khỏe mạnh...

Riêng mạn Đìa không được phép thắng bởi người ta cho rằng đó là điềm không may. Vì thế, dù có khỏe đến mấy, mạn Đìa khi thi đấu thường chỉ giằng co rồi “nhường” phần thắng cho đội mạn Đường.

Giá trị đặc biệt nữa của trò kéo co ngồi ở Ngọc Trì, theo ông Trương Minh Tiến, Phó giám đốc Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội chính là gắn kết cộng đồng.

Ngày 2/12/2015, Ủy ban liên chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO đã ghi danh nghi lễ và trò chơi kéo co ở Việt Nam (trong đó có kéo co ngồi Ngọc Trì) Campuchia, Hàn Quốc, Philippines vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.