Một người đàn ông câu cá gần một đền thờ Hồi giáo đã bị ngập nước ở thủ đô Jakarta của Indonesia - Ảnh chụp màn hình New York Times

Báo Guardian (Anh) từng cẩn thận đặt tít "Tạm biệt Jakarta?" khi Indonesia tiết lộ kế hoạch dời đô hồi tháng 4. Nay với xác nhận chính thức từ Tổng thống Indonesia Joko Widodo, nhật báo Rakyat Post của Malaysia mạnh dạn viết: Tạm biệt Jakarta!

Thủ đô Jakarta 10 triệu dân đang chìm dần xuống biển với tốc độ nhanh nhất thế giới. Tuy nhiên, tuần này dân Indonesia đã chính thức đón nhận tin vui: Tổng thống Joko Widodo xác nhận thủ đô Indonesia sẽ chuyển từ Jakarta đến đảo Borneo, hay còn được biết tới là Kalimantan với diện tích 743.300km2.

Kalimantan, hòn đảo lớn nhất ở châu Á và lớn thứ ba thế giới, rồi mai đây sẽ mọc đầy các tòa nhà chính phủ và cầu đường hiện đại như những gì người ta đang thấy ở Jakarta.

Đâu là miền đất hứa?

Khi câu chuyện dời đô ngày càng nhận được sự quan tâm, người ta bắt đầu mổ xẻ Kalimantan để lý giải tại sao vùng đất này được lựa chọn và rằng tại sao vấn đề di dời lại cấp bách đến vậy.

Hòn đảo này hiện được phân chia giữa ba quốc gia là Malaysia cùng Brunei ở phần phía bắc và Indonesia ở phía nam (sở hữu 73% diện tích đảo). Ông Widodo cho biết các vùng trung, đông hay nam Kalimantan đều đang được xem xét, đồng thời chính quyền đang nghiên cứu kỹ lưỡng tất cả khía cạnh.

Trong khi đó, ông Isran Noor, thống đốc tỉnh Đông Kalimantan, tiết lộ: "Tôi đã nói chuyện với tổng thống Indonesia và ông ấy nói rằng có 90% khả năng đông Kalimantan được chọn. Vùng đất này là một ứng viên mạnh để chọn xây thủ đô mới vì nơi này đáp ứng gần như mọi tiêu chí".

Theo Hãng tin Bloomberg, khu vực Bukit Soeharto đang là khu vực lý tưởng nhất để xây dựng ở đông Kalimantan. Là nơi có thiên nhiên đa dạng rộng 61.850ha, Bukit Soeharto dễ dàng tiếp cận bằng đường bộ, với khoảng 1 tiếng 30 phút nếu đi từ Samarinda và 45 phút nếu đi từ Balikpapan - hai thành phố lớn nhất ở tỉnh đông Kalimantan.

Bukit Soeharto nằm ở trung tâm Indonesia và lân cận đã có tất cả cơ sở hạ tầng cần thiết để hỗ trợ. Vùng đất này được xem là điểm nối giữa thành phố Balikpapan và Samarinda. Do đó, từ đây người dân Indonesia sẽ dễ dàng di chuyến tới sân bay quốc tế ở hai thành phố này là Aji Muhammad Sulaiman Sepinggan và APT Pranoto Samarinda.

Theo các chuyên gia, với tình trạng hiện tại là một vườn quốc gia, lựa chọn Bukit Soeharto có thể giúp chính phủ tiết kiệm đáng kể số tiền cần trả để thu hồi đất vì vốn dĩ toàn bộ khu vực này đều thuộc sở hữu nhà nước.

Tổng thống Widodo dự kiến công bố lựa chọn của ông vào cuối tháng này, chưa đầy 4 tháng kể từ khi tiết lộ kế hoạch dời đô.

Không thể đợi thêm

Chuyện di dời trung tâm hành chính của Indonesia đã được thảo luận trong nhiều thập niên qua, kể từ thời tổng thống đầu tiên của Indonesia là ông Sukarno. Tuy nhiên, việc Tổng thống Widodo xúc tiến kế hoạch vào lúc này đã cho thấy tính cấp bách của vấn đề.

Tính cả vùng đại đô thị Jakarta hiện có hơn 30 triệu dân sinh sống. Nạn kẹt xe đã khiến thành phố này mất khoảng 7 tỉ USD mỗi năm. Bên cạnh đó, Jakarta cũng là thành phố ô nhiễm không khí nhất Đông Nam Á.

Trong khi đó, câu chuyện khoan tìm kiếm nước ngầm và sức nặng của các tòa nhà chọc trời khiến thành phố này đang sụt lún ở mức báo động.

Theo Đài ABC, các nhà nghiên cứu đến từ Viện Công nghệ Bandung ở Indonesia cho biết 95% thủ đô Jakarta sẽ chìm trong nước biển vào năm 2050, tức chỉ trong 30 năm tới. Chính vì thế mà ông Widodo cho biết việc dời đô thể hiện tầm nhìn xa của nước này trong 10, 50 hay thậm chí 100 năm tới.

Jakarta nằm trên vùng đất đầm lầy ở bờ biển tây bắc đảo Java với 13 con sông chảy qua, do đó thường xuyên hứng chịu lũ lụt vào mùa mưa. Đây là một vấn đề đau đầu mà nhiều thị trưởng liên tiếp của thành phố này chưa thể giải quyết.

"Jakarta hiện gánh trên mình hai gánh nặng cùng một lúc: vừa là trung tâm của chính phủ và các dịch vụ công, vừa là trung tâm kinh doanh. Trong tương lai, liệu thành phố này chịu nổi gánh nặng đó hay không?" - Tổng thống Widodo đặt vấn đề hồi tháng 4.

Với việc dời đô, Tổng thống Widodo cũng muốn đảm bảo việc phân bố sự giàu có rộng hơn ra ngoài khu vực đảo Java, nơi đặt thủ đô hiện tại của Indonesia. Có diện tích khoảng 128.000km2 nhưng hòn đảo này hiện chiếm hơn 50% kinh tế cả nước và là nơi sinh sống của gần 60% dân số Indonesia.

Không chỉ Indonesia dời đô!

Theo báo Guardian, nếu xúc tiến thành công kế hoạch này, Indonesia sẽ ghi tên vào một danh sách dài những quốc gia đã thay đổi thủ đô, thường là xây dựng các thành phố mới từ đầu, từ Nigeria và Brazil cho tới Myanmar và Úc. Ai Cập cũng đang xây dựng một thủ đô mới ở sa mạc để thay thế Cairo.

20-30 tỉ USD

Việc dời đô có thể tiêu tốn từ 20-30 tỉ USD. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch phát triển quốc gia Indonesia, ông Bambang Brodjonegoroa, cho biết chính phủ nước này lên kế hoạch khởi động xây dựng thành phố mới kể từ năm 2021 và bắt đầu di dời một số văn phòng kể từ năm 2024.