Tốt nhất không dùng bao ni lông, hộp ly xốp làm bao bì, vật đựng

Các vật đựng mút xốp như bao xốp, ly xốp uống nước, ly xốp đựng cà phê, hộp xốp đựng thức ăn có cấu tạo loại nhựa nhiệt dẻo là polystyrene (PS) cũng phải rất thận trọng khi dùng. Lưu ý bao bì là vật đựng mút xốp chỉ được sử dụng một lần, tức không nên dùng chúng đựng thực phẩm thêm một hay nhiều lần nữa.

Cần biết, các loại bao bì nhựa dẻo chủ yếu là các hoá chất cao phân tử như PVC (polyvinyl clorur), PE (polyethylen), PS… Để đúc khuôn tạo dáng cho các bao bì này người ta phải thêm chất hoá dẻo (plasticizer) là các hoá chất có cấu trúc tương tự tạo thành nhóm gọi là các “dẫn chất phtalat” như monobutyl phtalat (MBP), dibutyl phtalat (DBP), benzylbutyl phtalat (BZBP), monomethyl phtalat (MMP)…

Các dẫn chất phtalat này tuyệt đối không được dùng trong thực phẩm và dược phẩm.Các dẫn chất phtalat này lại thường được dùng làm chất hoá dẻo cho các bao bì nhựa dẻo. Nếu bao bì đó đựng thực phẩm và trong quá trình sử dụng chế biến đun nóng ở nhiệt cao, các dẫn chất phtalat bị thôi ra nhiễm vào thực phẩm và theo đường tiêu hoá vào trong cơ thể con người, sẽ gây hại. Trẻ con dùng bình sữa, bát nhựa, đồ chơi bằng nhựa dẻo có chứa hàm lượng cao các phtalat, cũng có nguy cơ rất cao bị nhiễm chất này.

Các dẫn chất phtalat hại gì?

Tác hại của các dẫn chất phtalat vào trong cơ thể gây hại nhiều mặt, nhưng hại lớn nhất là làm xáo trộn nội tiết hay phá vỡ nội tiết (endocrine disruptors). Đặc biệt, bé gái bị nhiễm phtalat sẽ dậy thì sớm trước tuổi.

Hiện nay ở nước ta, giống như nhiều nước trên thế giới, có hiện tượng bé gái dậy thì sớm (thậm chí rất sớm, 2 - 3 tuổi đã được ghi nhận ở nước ta) đã xảy ra. Hiện tượng dậy thì sớm ở bé gái có thể do hai nguyên nhân. Trước hết, do tự thân cơ thể bé gái có những rối loạn về mặt sinh dục đưa đến dậy thì sớm. Nguyên nhân tự thân rối loạn có tính chất cá biệt và rất hiếm xảy ra.Chính  nguyên nhân còn lại là đáng quan tâm, vì xuất phát từ môi trường và rối loạn có thể xảy ra cho một quần thể gồm nhiều bé gái nữ, do tiếp xúc với môi trường gây rối loạn.

Những chất từ bên ngoài môi trường được đưa vào cơ thể con người hoạt động như estrogen, được gọi là xenoestrogen (có nghĩa chất tương tự, có tác dụng giống như estrogen từ bên ngoài đưa vào cơ thể). Cơ thể bé gái chưa dậy thì, nhưng do tiếp xúc với xenoestrogen, xem như có một lượng estrogen trong cơ thể, estrogen này sẽ kích hoạt vùng dưới đồi và tuyến yên ở não tiết ra các hormone hướng dục (gonadotropins) đánh thức buồng trứng, làm việc và làm xuất hiện sớm những hiện tượng đặc trưng của giới tính nữ. Đó là bé gái phát triển vú, sau đó mọc lông nách, lông trên xương mu và xuất hiện kinh nguyệt. Nhiều phtalat đã được ghi nhận có tác dụng như một xenoestrogen.

Hiện nay, ngưới ta không chỉ cảnh giác với các dẫn chất phtalat bị nhiễm trong thực phẩm, mà còn lo ngại về các vật dụng sinh hoạt hàng ngày có chứa các chất gây nguy hại này.

Không nên chế biến thức ăn quá nóng hoặc để trong lò vi ba trong các tô chén, bao bì bằng nhựa, mà nên thay bằng vật đựng bằng thuỷ tinh, sứ (nhiệt độ quá nóng các phtalat dễ thôi ra). Dùng lá chuối hoặc giấy làm bao bì; thay vì dùng bao bì bằng nhựa, plastic là tốt hơn, xét về vấn đề bảo vệ môi trường. Có thể thay các chai, hũ nhựa bằng chai lọ thuỷ tinh chứa nước mắm, tương chao, dầu ăn hoặc thực phẩm nước.

Không cho trẻ con chơi các đồ chơi bằng nhựa khi chúng hay mút tay hoặc ngậm đồ chơi vào miệng.

Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Đức - TGHN