Ngắm những đứa trẻ chơi trượt băng trong khu mua sắm Ribeirao, khó ai có thể hình dung được rằng đây là một trong những nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ dịch Zika ở Brazil. Đàn ông, phụ nữ thoải mái mua sắm và dường như tỏ ra không quan tâm vì virus Zika không thể sống sót trong không gian sạch sẽ và thoáng đãng ở trung tâm mua sắm này. 

Cách bờ biển phía đông nam khoảng 370 km, nhưng Ribeirao Preto đôi khi vẫn được mệnh danh là California của Brazil. Tên gọi xuất hiện từ những năm 1980, khi cơn sốt sản phẩm đường và đồ uống có cồn đã cải thiện đời sống cho nhiều người dân. Nhưng sự tăng trưởng cũng khiến một bộ phận khác tụt lại ở phía sau. 

(Từ trái qua phải) Priscila Pereira bế cậu con trai một tuổi, Lara Vitoria de Gomes và mẹ Leticia Lima Pedro, người đang mang thai 7 tháng. Như nhiều gia đình nghèo khác ở Jardim Jandaia, họ thậm chí không thể mua thuốc chống muỗi. Ảnh: Washington Post

Theo Washington Post, Ribeirao được coi là mô hình thu nhỏ của đất nước có sự phân tầng giữa người giàu và người nghèo. Điều này càng rõ rệt khi dịch Zika đang lan rộng khắp Brazil. Cách khu mua sắm Ribeirao chỉ 20 phút lái xe là khu Jardim Jandaia, nơi nhiều gia đình sống trong những ngôi nhà tạm bợ, chật hẹp và cũ kỹ. Trong căn phòng nóng như hầm lò và được ngăn cách bằng những lớp chăn, họ ngủ trên đệm trần. 

Fernanda de Oliveira Marchini, 20 tuổi, ngã bệnh hồi đầu tháng hai và ban đầu nghi do sốt xuất huyết. Hai loại virus gây ra một số triệu chứng tương tự như đau đầu, phát ban. Tại một bệnh viện công, bác sĩ nói rằng cô có thể nhiễm virus Zika. Thông tin khiến Marchini suy sụp vì cô đang mang thai ba tháng. Zika là loại virus liên quan đến dị tật đầu nhỏ bất thường ở trẻ sơ sinh. 

"Đây là con đầu lòng của tôi. Tôi rất sợ con gặp vấn đề gì. Tôi bắt đầu gặp các cơn co ba phút một lần và họ cho tôi thuốc để giữ đứa bé. Kết quả thử nghiệm đầu tiên không thuyết phục nên tôi quay lại để thử lần thứ hai", cô vừa nói vừa khóc.

Khoảng 1,5 triệu người Brazil, chủ yếu ở những vùng nắng nóng và nghèo khó, đã nhiễm viruz Zika từ năm 2015. Dù Zika xuất hiện khá muộn ở thành phố này, cơ sở y tế địa phương đã nghi ngờ 130 phụ nữ mang thai có thể nhiễm virus. Các trường hợp tập trung ở những người có thu nhập thấp.

Benedito Fonseca, giáo sư Đại học Sao Paulo tại Ribeirao Preto, gọi Aedes aegypti là loại muỗi "dân chủ" vì chúng hút máu của bất cứ ai, dù giàu hay nghèo. Nhưng muỗi phát triển mạnh ở các khu vực đông dân cư như vùng ngoại ô nghèo của thành phố, nơi không nhiều người dân có điều kiện dùng loại cửa sổ có màn che. Với mức lương tối thiểu khoảng 220 USD/tháng, thậm chí thuốc chống muỗi cũng là một điều xa xỉ với họ.

Dịch vụ công cộng không đủ tiêu chuẩn. Nước tù đọng trên mái nhà hay lốp xe cũ, nơi muỗi có thể đẻ trứng. Các khu dân cư như Jardim Jandaia còn có nhiều bãi rác không tập trung và ở một số nơi, nước thải lênh láng dọc vỉa hè. 

Nhân viên y tế công cộng địa phương yêu cầu mỗi gia đình kiểm tra nơi ở thường xuyên để ngăn muỗi sinh sản. Nhưng giáo sư Fonseca nói rằng "nếu đời sống khấm khá hơn, việc bảo vệ chính mình sẽ đơn giản hơn nhiều".

Người dân ngồi trong phòng chờ ở bệnh viện San Lucas ở thành phố Ribeirao Preto. Khung cảnh này khác xa sự chật hẹp và thiếu thốn ở phòng khám Quintino Facci II. Ảnh: Washington Post

Tác động của sự phân tầng xã hội có thể thấy rõ ở Bệnh viện Sao Lucas, nơi chỉ phục vụ bệnh nhân có bảo hiểm riêng hoặc sẵn sàng chi tiền để khám chữa bệnh. Chuyên gia truyền nhiễm Luiz Freitas ước tính trong số hàng chục bệnh nhân đã điều trị Zika tại đây, không ai là phụ nữ mang thai.

Khu vực đón tiếp trong trung tâm điều trị sốt xuất huyết và Zika một buổi sáng gần đây có khoảng vài chục bệnh nhân. Họ ngồi trên ghế đệm, xem tivi màn hình phẳng giữa không gian đông đúc nhưng khá thoải mái. Trung bình mỗi người sẽ chờ một tiếng để đến lượt xét nghiệm máu và gặp bác sĩ.

Cảnh tượng này khác hoàn toàn với phòng khám công miễn phí Quintino FACCI II,  cách không xa Jardim Jandaia. Cùng ngày hôm đó, bệnh viện chật cứng người từ ngoài đường đến sảnh và giường khám. Bên trong hành lang bệnh viện với những vết mốc đen trên trần nhà, bệnh nhân được bác sĩ truyền dung dịch muối.

Viviane da Conceição da Rocha, 20 tuổi, ngồi một mình trên băng ghế gỗ ngoài hành lang. Người phụ nữ này mang thai 8 tháng và làm việc tại một siêu thị. Cô đã ở phòng khám 7 tiếng từ ngày hôm trước. 

"Bác sĩ thậm chí còn không khám cho tôi. Bà ấy chỉ cho truyền dịch như điều trị cho bệnh nhân sốt xuất huyết", cô nói. Khi quay lại vì các biểu hiện không biến mất, một bác sĩ khác nói Rocha có thể nhiễm virus Zika và cô đang chờ xét nghiệm máu. Lần này, cô đã ở đây 4 tiếng.

Stenio Miranda, người đứng đầu ngành y tế ở Ribeirao, nói rằng thành phố đang nỗ lực hạn chế các nguồn gây bệnh sốt xuất huyết và Zika. Khi được hỏi về danh hiệu California của Brazil, ông nói rằng sự so sánh từng được đưa ra trước đây. 

"Nó tạo ra những kỳ vọng mà không có bất kỳ cơ sở thực tế nào. Thành phố có tầng lớp trung lưu với tiêu chuẩn cuộc sống khá cao. Nhưng như nhiều nơi khác Brazil, chúng tôi vẫn có sự không đồng đều", ông nói.