Sự kiện 14/3/1988 ở quần đảo Trường Sa đã trở thành một sự kiện không thể bị lãng quên trong lịch sử chiến đấu và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Một tháng sau khi diễn ra Hải chiến Trường Sa, Đại tướng Lê Đức Anh (khi đó là Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng) ra thăm Trường Sa. Tại đây, ông đã có bài phát biểu nhân dịp ngày thành lập Hải quân nhân dân Việt Nam với lời thề giữ biển hết sức cảm động.

Ông là Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đầu tiên trực tiếp ra thị sát và thăm cán bộ, chiến sĩ làm nhiệm vụ trên quần đảo Trường Sa. Lý do thôi thúc Đại tướng Lê Đức Anh ra thăm Trường Sa trong bối cảnh lịch sử đặc biệt như vậy cho đến nay, sau 26 năm diễn ra trận chiến ở đảo Gạc Ma vẫn còn là một dấu hỏi. Chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với Đại tướng Lê Đức Anh – nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch nước, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam nhân dịp này.

Bồi hồi nhớ lại sự kiện 14/3/1988, Đại tướng Lê Đức Anh nói: “Biển Đông là một trong những hướng bành trướng nằm trong một kế hoạch chiến lược lấn tới của Trung Quốc.

Khi đế quốc Mỹ buộc phải rút khỏi miền Nam Việt Nam, vì không thực hiện được mục tiêu chủ nghĩa thực dân mới, họ đã bắt tay với các nước lớn nhằm ngăn chặn sự lớn mạnh của cách mạng Việt Nam, chia năm xẻ bảy Việt Nam không để cho làn sóng cách mạng Vô Sản lan xuống Đông Nam Á. Vậy là tư tưởng bành trướng của các nhà lãnh đạo Trung quốc lúc đó đã đón bắt được thời cơ tốt, muốn bành trướng tất cả các hướng, nhưng trên đất liền và hướng Đông Bắc trên biển lúc đó chưa thể được, họ xác định chỉ còn hướng Nam (Biển Đông) nơi có các nước nhỏ- yếu. Nhân tư tưởng bành trướng của Tưởng Giới Thạch tự nghĩ ra năm 1947 là cái sơ đồ ảo tưởng 11 đoạn hình lưỡi bò không tọa độ, họ dấn tới luôn. Vậy là quần đảo Hoàng Sa rồi Trường Sa của Tổ Quốc ta lần lượt là mục tiêu đánh chiếm của họ.

Đại tướng Lê Đức Anh thăm cột mốc chủ quyền ở Trường Sa năm 1988 (Ảnh tư liệu)

Thời Tưởng Giới Thạch mới chỉ mơ tưởng đến hướng bành trướng này nhưng đến thời Mao thì làm tới để biến đường lưỡi bò đó từ không  thành có. Từ đó Trung Quốc muốn vươn đến Đại Tây Dương. Còn trên đất liền, họ muốn chiếm cả Đông Nam Á kể cả vùng biển, nhưng chiếm Đông Nam Á thì họ chưa đủ điều kiện nên họ muốn chiếm biển trước.

Trung Quốc lợi dụng lúc Việt Nam khó khăn đã lấy Hoàng Sa năm 1974 khi đó do Việt Nam Cộng hòa quản lý (năm 1956, Trung Quốc đã đánh chiếm một số đảo ở phía Đông quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, lúc đó đang do chính quyền Việt Nam Cộng hòa quản lý). Tại thời điểm đó, Mỹ ở thế khó nên không có ý kiến gì, còn Việt Nam Cộng hòa thì đành rút”.

Đại tướng Lê Đức Anh kể tiếp: “Khi Mỹ rút khỏi miền Nam Việt Nam, Trung Quốc và Mỹ đã câu kết với nhau nhằm thực hiện âm mưu chiến lược của mình. Khi Mỹ buộc phải rút quân thì Henri Kitxingơr đại diện Mỹ và Chu Ân Lai đại diện Trung Quốc đã ký bản thỏa thuận ngày 23/10/1975. Theo đó, Trung Quốc sẽ đánh Việt Nam để đổi lấy việc Mỹ viện trợ kinh tế, mở cửa thị trường về vốn và công nghệ. Thời điểm đó, Mỹ đã viện trợ cho Trung Quốc 1 tỷ USD.

Chính vì thế nên sau 30/4/1975, Trung Quốc đã cho lực lượng đánh thăm dò. Ban đầu họ dùng Khmer đỏ để đánh Việt Nam ở biên giới Tây Nam, khi Việt Nam giúp lực lượng cách mạng Campuchia lật đổ bè lũ tay sai Polpot, thì lập tức Trung Quốc tiến công trực tiếp ở biên giới phía Bắc hòng làm cho Việt Nam suy yếu, chia năm xẻ bảy Đông Dương để thực hiện mưu đồ không chế Việt Nam, khống chế cả Đông Nam Á và cả Biển Đông.

Để buộc ta phải rút quân từ Campuchia, Trung Quốc đã đánh biên giới phía Bắc của ta. Họ nghĩ rằng, tiến công xâm lược ở biên giới phía Bắc sẽ buộc Việt nam phải rút quân từ Campuchia về để bảo vệ biên giới phía Bắc, khi đó Polpot quay trở lại lắm quyền ở Campuchia và tiếp tục đánh ta ở phía Tây Nam sau đó. Nhưng họ không ngờ ta vẫn kiên quyết  giúp nhân dân Campuchia xóa hẳn chế độ diệt chủng Polpot.

Trước sự chống phá Việt Nam trên bộ thất bại nên họ quay ra tiến công Việt Nam trên biển.

Nói về lý do ra thăm quần đảo Trường Sa và có bài phát biểu xúc động tại đây, Đại tướng Lê Đức Anh cho hay: “Năm 1988, ngay sau khi Trung Quốc đánh 2 điểm ở Trường Sa, tôi đã ra Trường Sa để động viên chiến sỹ giữ cho bằng được Trường Sa. Tôi chỉ đạo rằng các điểm nào có thể đóng quân được là phải đóng quân hết kể cả đảo nổi và đảo chìm”.

Đại tướng Lê Đức Anh ở quần đảo Trường Sa, Việt Nam năm 1988 (Ảnh tư liệu)

Về quần đảo Hoàng Sa hiện nay, Đại tướng Lê Đức Anh khẳng định Việt Nam phải kiên quyết đòi bằng được, nhưng không dùng quân sự mà dùng chính trị và ngoại giao.

“Trung Quốc không nuốt nổi đâu vì Hoàng Sa là của Việt Nam, do Việt Nam phát hiện và quản lý từ xưa đến khi Trung Quốc dùng vũ lực đánh chiếm năm 1956 và 1974. Ngay cả bây giờ ngư dân của ta vẫn đánh bắt cá ở Hoàng Sa. Dù Trung Quốc đóng trên đảo nhưng ta phải kiên quyết đòi bằng được, đấu tranh trên mọi lĩnh vực, kể cả khi sang làm việc cũng đòi, khi gặp trong hội nghị quốc tế cũng vẫn phải đòi. Một tấc đất của tổ tiên thì dù phải mất hàng chục, hàng trăm năm vẫn phải đòi.

Anh nào để mất lãnh thổ là anh đó tự sát về chính trị, cấp nào để mất lãnh thổ về Trung Quốc là tự sát về chính trị, không xứng đáng là công dân Việt Nam. Không có nước nào, không cấp nào có quyền để cho chủ quyền lãnh thổ đất nước rơi vào tay kẻ khác. Lãnh đạo càng phải biết đâu là chủ quyền của ta. Mọi công dân Việt Nam đều phải bảo vệ chủ quyền. Lãnh đạo càng phải biết, càng phải đòi, đòi trong tình hữu nghị, hòa bình, hợp tác”, Đại tướng Lê Đức Anh nhấn mạnh.

Nhân dịp về chiếc tàu ngầm Kilo thứ 2 Hải quân Việt Nam đặt mua của Nga chuẩn bị về đến Việt Nam, Đại tướng Lê Đức Anh cũng cho rằng: “Có vũ khí hiện đại là tốt nhưng điều quan trọng cốt lõi nằm ở con người. Phương tiện hiện đại cũng rất cần nhưng sự hiện đại của ta còn phải phấn đấu nhiều mới theo kịp các nước. Tuy nhiên có một điều là ý chí của người Việt Nam thì không bao giờ chịu khuất phục quân xâm lược. Có ý chí thì ta sẽ bảo vệ được chủ quyền lãnh thổ. Con người có ý chí thì sẽ biết sử dụng và phát huy cao nhất khả năng của tất cả các loại vũ khí phương tiện để bảo vệ độc lập, chủ quyền lãnh thổ của Tổ Quốc như các thế hệ trước đã làm”.