Đái tháo đường (ĐTĐ) là rối loạn chuyển hóa do nhiều nguyên nhân, đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mạn tính đưa đến rối loạn chuyển hóa đường, đạm, mỡ. Đây làhậu quả do thiếu hụt insulin -nội tiết tố do tuyến tụy tiết ra.

Tùy theo tình trạng thiếu hụt insulin, người ta phân biệt có 2 loại ĐTĐ: ĐTĐ type 1 và ĐTĐ type 2. ĐTĐ type 1 thường xảy ra ở người trẻ tuổi, và trong điều trị, bắt buộc phải dùng thuốc là insulin.

Riêng ĐTĐ type 2 là do có sự thiếu insulin tương đối do chỉ giảm sự tiết insulin hoặc có sự đề kháng insulin (tức insulin không nhạy cảm, không cho tác dụng trên các cơ quan đích như mô cơ, mô gan. Thông thường người bị ĐTĐ type 2 không cần dùng insulin mà dùng thuốc hạ đường huyết loại uống tác động theo các cơ chế khác nhau.

Cần tới bác sĩ thăm khám và làm xét nghiệm để biết có bị tiểu đường hay không. Ảnh minh họa.

Để biết có bị ĐTĐ hay không, chúng taphải đến bác sĩ để thăm khám vàlàm xét nghiệm đo đường trong máu mới có kết luận chính xác. Một số người nghĩ rằng chẩn đoán bằng cách xem nước tiểu có bị kiến bu do chứa đường là không đúng. Khi người bệnhđi tiểu kiến bu thì thường là đã ở giai đoạn muộn, nhiều khi đã có biến chứng, đặc biệt đối với ĐTĐ type 2.

Nguy cơ hoại tử từ thuốc trị ĐTĐ type 2 mới

Mới đây, các nhà khoa học đã phát minh ra một nhóm thuốc trị ĐTĐ2 mới là nhóm ức chế chất chuyển vận liên kết natri-glucose 2 (sodium-glucose linked tranporter 2, viết tắt SGLT2). Cơ chế tác dụng nhóm thuốc này hoàn toàn khác với các nhóm thuốc đang được điều trị hiện nay.

Gọi là nhóm ức chế SGLT2 bởi vì thuốc này hoàn toàn không tác động đến insulin mà thực chất tác động đến các protein làm nhiệm vụ chuyển vận glucose và natri qua màng của tế bào của các cơ quan trong cơ thể. SGLT2 giúp chuyển vận glucose xuyên qua tiểu quản thận để glucose từ nước tiểu ở thận tái hấp thu vào máu (người bình thường đi tiểu không đái ra đường glucose là nhờ hoạt động của SGLT2).

Thuốc ức chế SGLT2 là thuốc giúp thảiglucose ra ngoài qua nước tiểu,làm giảmglucose trong máu xuống mà không cần đến insulin. Nhóm thuốc ức chế SGLT2 bao gồmcanagliflozin, dapagliflozin, empagliflozin. Các nghiên cứughi nhận thuốc ức chế SGLT2 giúp giảm các biến cố và tử vong do tim mạch, giảm các biến cố thận mà các thuốc nhóm khác không có được.

Được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ FDA chấp thuận dùng trong điều trị, dapagliflozin thuộc nhóm phải trải qua 16 thử nghiệm lâm sàng thử trên 9400 bệnh nhân ĐTĐ2. Thuốc này cóhiệu quả trong việc làm hạ HbA1C (tiêu chí cho biết có bị ĐTĐ2) rõ rệt. Dapagliflozin được dùng đơn độc kết hợp chế độ dinh dưỡng, luyện tập thể lực hoặc kết hợp với thuốc trị ĐTĐ2 khác.

Trong khi đó, empagliflozin đã được phê duyệt để làm giảm nguy cơ tử vong do cơn đau thắt ngực và đột quỵ ở người lớn mắc đái tháo đường type 2 và bệnh tim.

FDA cảnh báo nguy cơ nhiễm khuẩn vùng sinh dục hiếm gặp nhưng nghiêm trọng khi sử dụng SGLT2điều trị đái tháo đường.

Tác dụng phụ thường gặp đã được ghi nhận của dapagliflozin là gây nhiễm trùng tiết niệu, đặc biệt gây nhiễm nấm ở cơ quan sinh dục. Mới đây nhất, FDA Mỹ cho biết, một số trường hợp nhiễm khuẩn vùng sinh dục hiếm gặp nhưng nghiêm trọng đã được báo cáo liên quan đến sử dụng thuốc ức chế SGLT2.

Tình trạng này được gọi là viêm mô hoại tử vùng đáy chậu (hoại tử nghiêm trọng ở khu vực bao quanh bộ phận sinh dục) hay hoại tử Fournier (Fournier’s gangrene). FDA đang yêu cầu bổ sung cảnh báo về nguy cơ trên vào thông tin kê đơn của tất cả các thuốc ức chế SGLT2 và hướng dẫn dành cho bệnh nhân. Trung tâm Quốc gia Cảnh giác Dược và An toàn thuốc ở ta đã cảnh báo vấn đề này.

Bệnh nhân không nên quá lo lắng

Khi đọc trên báo chí thông tin về nguy cơ gây tác dụng có hại của một thuốc thì đó là thông tin để tham khảo và cảnh giác chứ người đang dùng thuốc hoàn toàn không nên quá lo lắng tìm cách ngưng dùng thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ trực tiếp điều trị đã chỉ định dùng.

Nguy cơ bị hoại tử Fournier chỉ xảy ra cho người dùng nhóm thuốc ức chế SGLT2 chứ dùng thuốc nhóm khác thì không bị. Những người đang dùng thuốc trị ĐTĐ2 khác cũng cần lưu ý, khi đang dùng thuốc nếu bị phản ứng bất thường nên đi tái khám báo cho bác sĩ biết để bác sĩ cho hướng xử trí.

Người đang dùng thuốc trị ĐTĐ2 thuộc nhóm ức chế SGLT2 nên nhờ hỗ trợ y tế ngay (như tái khám ở bác sĩ đang trị bệnh mình) nếu xuất hiện một trong các triệu chứng như đau, đỏ, sưng bộ phận sinh dục hoặc khu vực từ bộ phận sinh dục hoặc đến trực tràng và có nhiệt độ cao hơn 38^oC.