1. Thức ăn cho người âm: Lễ cúng cháo

Ngày rằm tháng bảy hàng năm ở một số nước có canh tác lúa nước tại châu Á, đặc biệt Đông nam Á, có tục lệ cúng lễ cho những người đã khuất núi, cầu khấn cho họ được xóa bỏ mọi tội lỗi đã mắc phải, có được bữa ăn no trong ngày đó.

Dân gian có câu: “Tháng bảy, ngày rằm, xá tội vong nhân”. Dù nhà nghèo ở nông thôn hay nhà giầu ở thành thị, nhà nào cũng sửa soạn một mâm thức ăn đạm bạc, mang ra cửa hay ngoài sân, để giữa trời mà thắp nhang, thắp nến, thắp đèn dầu cúng lễ. Cháo hoa là thành phần bắt buộc, không thể thiếu vì hai lý do:

- Cháo hoa dễ chế biến: chỉ cần một nắm gạo tẻ cho vào nồi, đổ nước vào, đun sôi, nấu chín. Khi múc ra bát, dù đặc dù loãng, mùi gạo chín bốc lên thơm phức, dễ ăn, dễ nuốt cho các cô hồn vất vưởng đói khát. Vì thế nhà nghèo đến đâu cũng chế biến ra được những bát cháo hoa để cúng vong.

- Mâm cháo hoa đưa ra cúng một cách thành tâm ở giữa trời làm cho tâm hồn người khấn vái thấy thanh thản, nhẹ nhàng, thoát tục, như lòng mình trong sạch, sạch sẽ, thanh tịnh, đơn giản như bát cháo hoa đang cúng.

Nhớ những năm 1945, 1946, khi nạn đói xảy ra ở Thái Bình, Nam Định, người đi ăn mày, ăn xin rất đông. Ở các chùa chiền, nhà thờ, nhà thương người ta phải nấu hàng nồi cháo to, rồi múc ra nhiều bát đủ các loại, chưa kịp nguội đã phát hết cho bao người xếp hàng chờ.

Những người đói lâu ngày húp bát cháo thật nhanh cho đỡ cơn đói khát. Vì cháo loãng, không gây nguy hiểm cho người ăn vội ăn vàng do đói lâu ngày.

Cứ suy từ đời sống thật ở trần gian như thế, chắc người dưới âm cũng đón nhận lễ cúng cháo một cách tương tự.

2. Cháo hoa dưới ánh sáng của Y học và Triết học

- Cháo hoa là thức ăn hết sức quan trọng cho trẻ em: Trước đây, khi chưa có các loại sữa với bao nhiêu nhãn hiệu xanh đỏ lòe loẹt, bao nhiêu quảng cáo đúng sự thật và không đúng sự thật như bây giờ thì hàng triệu triệu trẻ em trên toàn thế giới đã lớn lên bằng nước cháo.

Khi sữa mẹ đã cạn dần, cả về số lượng và chất lượng thì nước cháo loãng, nước cháo đặc, cháo hoa nghiền nát là những thực phẩm đầu đời cực kỳ quan trọng cho trẻ em trên 1 tuổi.

Rồi từ cái nền tảng cháo hoa vững chắc ấy, các bữa ăn của trẻ cứ phong phú dần: tô màu cho bát bột, thêm đạm, thêm vitamin …

- Cháo hoa là thức ăn hết sức quan trọng cho người bệnh, cho việc cấp cứu các nạn nhân ở các vùng dân cư đói khát lâu ngày. Nhớ lại những năm 60 của thế kỷ trước, khi còn ở trong quân đội, tôi đã học được cách cho người dân từ người già đến trẻ em ở những vùng mất mùa, đói lâu ngày là: Phải cho họ ăn cháo hoa loãng, cháo hoa đặc một cách từ từ, ít một, xem người ta có chịu được không rồi mới cho ăn tiếp. Cho ăn nhiều, cho ăn nhanh sẽ gây ra nhiều hậu qủa tai hại, có khi dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.

Người già, người bệnh ốm lâu ngày nay mới phục hồi sức khỏe, nhúc nhắc được chút ít, chớ cho ăn thịt cá nhiều. Phải nấu thành cháo, nấu thành canh, cho ăn dần dần, ít một mới có kết quả.

- Cháo hoa là thức ăn đầu bảng, là số một cho những ai muốn giảm cân, tránh béo phì, tránh các bệnh huyết áp, tiểu đường, gan nhiễm mỡ.

Tại nước ta, đặc biệt ở các tỉnh thành phía nam, nhiều trung tâm dưỡng sinh, nhiều Phòng khám Tịnh Độ của các thiền viện, nhiều Trung tâm chữa bệnh nhân đạo miễn phí của các tổ chức từ thiện đã kết hợp: Tập thiền, tập khí công, tập dưỡng sinh với chế độ ăn duy nhất: cháo hoa loãng, cháo hoa đặc. Ở những nơi đó đã thu được những kết quả kỳ diệu, mang lại hạnh phúc cho nhiều người bệnh, nhiều người cao tuổi.

Cách giải thích rất dễ hiểu, đó là: cháo hoa cung cấp rất ít năng lượng, nhưng nhanh chóng mang lại cảm giác no, không thấy đói nữa. Cơ chế điều chỉnh dinh dưỡng này tốt hơn nhiều so với các loại hóa chất trong các thuốc làm ức chế, làm giảm sự thèm ăn, gây một cảm giác no giả tạo rất có hại cho sức khỏe.

Nhiều vị cao tuổi, ở miền núi, ở nông thôn sống rất thọ nhờ có không khí trong lành, tâm hồn thảnh thơi không bon chen đấu đá và nhất là hàng ngày họ ăn uống rất đơn giản, rất thanh đạm. Không bao giờ thấy những người có sức khỏe tốt, có tuổi thọ cao lại ham mê sự ăn uống một cách thô tục, nên họ sống ổn định, thanh đạm mà cháo hoa là món ăn chính hàng ngày.

Một vị sư già cho biết: Bí quyết của sống khỏe, sống lâu là giản dị, ăn uống vừa đủ no, không ham muốn cái gì quá đáng. Đó tức là thực hiện được lời Phật dạy, quyết giữ mình “Thân thanh tịnh, tâm chân thường” (Thân thể sạch sẽ, khỏe mạnh, tâm hồn bình an, giản dị).

- Cháo hoa gắn liền với các công việc từ thiện, giúp đỡ người nghèo, người bệnh trong đời sống cộng đồng

Từ mấy chục năm nay trên cả nước ta, nhiều tổ chức từ thiện, nhiều cá nhân có lòng xót thương những người nghèo khổ đã góp tiền, góp sức phát cháo dinh dưỡng cho các bệnh nhân nghèo ở các bệnh viện Nhi, bệnh viện Ung thư, nơi Chạy thận nhân tạo…

Nhiều cửa hàng ăn, nhiều tổ chức từ thiện đã có những bữa cơm miễn phí hoặc lấy giá rẻ (1.000đ, 2.000đ, 5.000đ một suất ăn), các bình nước lọc miễn phí để ở góc phố giúp cho người nghèo, người lao động chân tay một chút nước giải khát vào buổi trưa hè nóng bức.

Tạm sơ kết: Trong thời buổi có nhiều người béo phì thừa cân, người bị tiểu đường, người bị gan nhiễm mỡ ngày càng tăng, lại thêm nguy cơ thực phẩm bẩn, mất vệ sinh gây ra bao bệnh tật, thì “cháo hoa” xuất hiện trở lại để trả lại đời sống thanh bình, êm ả cho con người.

Người “Anh hùng cháo hoa” đã tái xuất giang hồ để cứu vớt con người ra khỏi cách ăn uống phè phỡn, thô tục, xa hoa ích kỷ để trở lại làm người lương thiện, biết chia sẻ với đồng loại còn nhiều khó khăn vất vả.

Hoan hô triết lý “cháo hoa” mang đậm tính Nhân văn, mang nặng tính Triết học, giúp chúng ta nhận thức được rõ ràng: Sự điều độ, sự giản dị, biết tiết chế dục vọng mới thực sự là bản lĩnh sống của con người có hiểu biết, có nhân cách.

3. “Cháo hoa” trong đời thường muôn mặt

Câu chuyện về giúp một “đại gia quần bò” khỏi cơn bội thực:

Cách đây đã lâu, một buổi sáng tôi đang làm việc ở bệnh viện thì có người vẫy ra cửa nói chuyện. Anh này yêu cầu tôi đi ngay để khám cấp cứu cho một người họ hàng là đại gia buôn bán quần bò có hạng cuả thành phố. Đến nơi, thăm khám xong, tôi biết anh này đang bị bệnh “bội thực”, nghĩa là ăn uống không tiêu, trong người ứ trệ, nặng nề bứt rứt khó chịu, vật vã khổ sở. Tôi nói:

- Bệnh này tương đối nặng đây, tôi còn non tay nghề quá không dám nhận chữa. Gia đình nên mời các thày lớn tuổi, có nhiều kinh nghiệm hơn.

Bản thân bệnh nhân, một đại gia to béo nặng 80 kg lúc nào mồ hôi cũng vã ra, thở hồng hộc cùng với gia đình cố năn nỉ tôi cứu chữa.

Tôi nghiêm nét mặt:

- Nếu muốn tôi chữa, phải tuân theo nghiêm ngặt những gì tôi chỉ định.

Mọi người nhất trí, tuân thủ phác đồ điều trị do tôi chỉ định. Đó là: Từ lúc đó (10 giờ sáng) đến 10 giờ đêm chỉ được uống 3 lần nước cháo hoa loãng vào lúc: 1 giờ chiều, 6 giờ chiều và 10 giờ tối. Đúng 10 giờ 10 phút tối tôi sẽ có mặt khám lại.

Đêm hôm đó, khi tôi đạp chiếc xe đạp cà tàng đến gần cửa hiệu quần bò, lòng lo âu thấp thỏm không biết bệnh nhân bội thực của tôi ra sao, thì đã thấy 3, 4 người mặt mày hớn hở chờ sẵn tôi ở cửa.

Thì ra cả ngày nhịn đói, chỉ “húp cháo loãng cầm hơi”, đại gia đã đói cào, đói cấu và đã hết cảm giác bội thực, hết cảm giác tức bụng, hết bứt rứt như mọi ngày. Họ yêu cầu tôi cho uống thuốc và cho ăn “phở xào” ngay vì bệnh nhân quá đói và rất thèm phở xào.

Tôi nói:

- Bài thuốc của tôi sắp cho uống tuy không đắt tiền nhưng đêm hôm thề này rất khó kiếm. Uống thuốc xong, gia đình cho bệnh nhân ăn một bát cháo nóng với thịt xay nấu nhừ, có trộn thêm nhiều hành, lá tía tô, ít gừng tươi. Không được ăn phở xào đâu nhé.

Tôi để bệnh nhân uống thuốc trước mặt tôi, rồi yêu cầu cho bệnh nhân ăn đúng theo chỉ định.

Sáng hôm sau tôi rẽ qua, thấy bệnh nhân tươi tỉnh tập thể dục ở vỉa hè, mừng rỡ cảm ơn.

Câu chuyện xảy ra đã lâu, song món ăn tôi điều trị cho người bội thực, người thừa cân là cháo hoa thì tôi vẫn nhớ. Còn tôi đã cho ông ta uống 10 viên thuốc nhỏ là thuốc gì thì chắc chắn chỉ là vitamin B1 hoặc polyvitamin của xí nghiệp Dược phẩm Trung ương sản xuất, vì thời gian đó làm gì có loại thuốc bổ nào khác đâu.

Nhận xét:

Hạt gạo, với sản phẩm đơn giản nhất, vĩ đại nhất của nó là “cháo hoa”, thực sự là tượng trưng cho nền văn minh lúa nước. Với thời gian, nó càng ngày càng chứng tỏ tính ưu việt và không thể thay thế so với mọi nền văn minh nhân tạo với các sản phẩm nhân tạo đã mang đến nhiều tai họa cho con người.

Theo Trần Hữu Thăng - Đại đoàn kết