Hotline 24/7
08983-08983

Cha mẹ có thể làm gì để tác động tới hành vi của trẻ?

Khi trẻ có những hành vi không phù hợp, cha mẹ cần làm gì để con nhận ra việc làm sai của mình? Và cha mẹ có thể làm gì để con luôn hướng tới những hành động đúng đắn?

Những hành vi nào là những hành vi bình thường ở trẻ nhỏ

Hành vi của trẻ thay đổi theo độ tuổi và thường do tính cách, sự phát triển tâm sinh lý quy định. Tuy nhiên, những hành vi không phù hợp của trẻ khiến cha mẹ thất vọng hoặc các hành vi được bộc lộ theo hướng tiêu cực sẽ trở thành một vấn đề gây trở ngại rất nhiều trong việc tiến hành các biện pháp giáo dục. Một hành vi được đánh giá là bình thường dựa trên mức độ phù hợp của cách cư xử đó với hoàn cảnh xã hội, văn hóa và độ tuổi của trẻ. Vì vậy, hiểu rõ hành vi có thể có ở mỗi lứa tuổi sẽ giúp bạn có thể xác định được hành vi của trẻ có bình thường hay không?

Ảnh minh họa: Internet
Ảnh minh họa: Internet

Bạn có thể làm gì để tác động tới hành vi của trẻ?

Trẻ thường có xu hướng tiếp tục lặp lại những hành động mà chúng nhận được sự khen thưởng, động viên ngay lúc đó và dừng những hành động không gây được sự chú ý cho người khác. Vì vậy, việc giữ phản ứng nhất quán đối với mỗi hành vi của trẻ là rất cần thiết bởi vì khen thưởng và xử phạt cùng một hành vi của trẻ ở những thời điểm khác nhau sẽ làm trẻ có cảm giác lầm lẫn. Khi trẻ có những hành vi khó hiểu hay không phù hợp với lứa tuổi, bạn có thể:

- Xem hành vi đó của trẻ không có vấn đề gì vì nó hoàn toàn phù hợp với độ tuổi và từng giai đoạn phát triển của trẻ

- Cố gắng ngăn chặn trẻ lặp lại hành vi đó bằng cách không chú ý tới hoặc xử phạt trẻ

- Giới thiệu cho trẻ những hành vi mới phù hợp hơn và củng cố hành vi mới đó bằng cách động viên và khen thưởng cho con bạn kịp thời

Làm thế nào để ngăn chặn hành vi sai trái của trẻ?

Cách tốt nhất để ngăn chặn hành vi không mong muốn của trẻ là bỏ qua nó. Điều này luôn là cách tốt nhất trong mọi tình huống. Khi bạn muốn ngăn chặn ngay lập tức một hành vi nào đó của trẻ, bạn có thể yêu cầu trẻ ở cố định một chỗ và giữ im lặng.

Để áp dụng tốt phương pháp này, bạn nên:

Ra quyết định có thời hạn đối với các hành vi mà sẽ cho kết quả trong một thời gian xử phạt (thường áp dụng đối với việc trẻ cáu kỉnh hoặc có hành vi hung hăng, nguy hiểm). Chọn một nơi xử phạt trẻ mà không làm cho trẻ thấy hứng thú và cũng không khiến cho trẻ sợ hãi, chẳng hạn như một góc khuất, trên ghế hoặc xe đẩy. Khi bạn đang vắng nhà, bạn có thể sử dụng một chiếc xe hơi hay một khu vực gần chỗ ngồi như là một nơi để xử phạt và yêu cầu trẻ giữ yên lặng.

Khi trẻ có những hành vi không phù hợp, nói với trẻ rằng hành vi này là không đúng và đưa ra cảnh báo rằng trẻ sẽ bị phạt nếu không dừng hành vi này. Hãy giữ bình tĩnh và không thể hiện rằng bạn đang tức giận. Và nếu như trẻ tiếp tục hành vi không phù hợp đó, bạn hãy lặng lẽ đem trẻ đến nơi yên tĩnh như một hình thức xử phạt.

Nếu có thể, bạn hãy ghi lại thời gian con của bạn ở vị trí yên lặng đó trong bao lâu. Đặt thời gian để con của bạn có thể biết khi nào thì hình phạt đó sẽ kết thúc. Khoảng thời gian đó nên ngắn (thường là 1 phút tương ứng với một năm tuổi của trẻ) và bắt đầu hết hình thức xử phạt ngay sau hết thời gian xử phạt hoặc ngay sau khi trẻ bình tĩnh lại. Bạn cũng nên ở đủ gần để có thể nhìn thấy hoặc là nghe trẻ nói nhưng đừng nói bất cứ điều gì với bé. Nếu  trẻ tự ý rời khỏi vị trí mà bạn muốn trẻ phải ngồi im lặng, hãy lặng lẽ đem trẻ quay trở lại vị trí đó và đặt lại thời gian. Khi khoảng thời gian bị phạt của trẻ kết thúc, bạn hãy cho phép trẻ rời khỏi nơi đó. Đừng thảo luận về hành vi không đúng đó của trẻ mà chỉ tìm kiếm các cách để khen thưởng và động viên những hành vi tốt của trẻ sau này.

Cách khen thưởng, động viên những hành vi mới của trẻ và hình thành những hành vi mong muốn cho trẻ

Một cách hiệu quả để có thể động viên những hành vi tốt của trẻ đó là sử dụng một hệ thống khen thưởng hợp lý. Những đứa trẻ được khen thưởng khi xử sự đúng đắn và bị xử phạt khi có những hành động sai trái sẽ giữ kỹ năng và thói quen này trong suốt cuộc đời chúng, đặc biệt là trẻ lớn hơn 2 tuổi. Hãy luôn kiên nhẫn và giữ nhật ký những hành vi của trẻ, điều này sẽ rất hữu ích cho các bậc phụ huynh.

Hãy chọn một hoặc hai hành vi mà bạn muốn trẻ thay đổi (ví dụ như thói quen đi ngủ, đánh răng hoặc là thu dọn đồ chơi của trẻ) và cũng chọn những phần thưởng mà con của bạn đặc biệt yêu thích. Một số ví dụ của những phần thưởng mà trẻ thích, có thể là kéo dài thời gian đọc truyện cho trẻ khi ngủ, hay cho phép trẻ ngủ lâu hơn nửa giờ, những đồ ăn nhẹ yêu thích của trẻ và đối với các trẻ lớn hơn, bạn có thể tặng chúng cơ hội để có được những đồ chơi đặc biệt hoặc cho trẻ một số tiền nho nhỏ.

Hãy khéo léo giải thích những hành vi tốt và mong muốn cũng như những phần thưởng mà bạn chuẩn bị cho trẻ. Ví dụ như “Con yêu, nếu con thay bộ pijama và đánh răng trước khi chương trình TV kết thúc, con có thể thức khuya thêm nửa giờ”. Yêu cầu về hành vi đó duy nhất một lần, nếu con của bạn làm theo yêu cầu đó, hãy tặng chúng phần thưởng mà bạn đã hứa. Bạn có thể giúp đỡ trẻ thực hiện hành động đó như một sự khích lệ nhưng đừng làm cho trẻ quá nhiều thứ. Mọi sự quan tâm và chú ý từ cha mẹ, dù là sự chú ý tích cực hay nghiêm khắc đều trở thành sự động viên lớn đối với trẻ, vì đa số trẻ nhỏ luôn muốn có được sự chú ý từ cha mẹ thay vì phần thưởng. Những lời nhắc nhở như “Con sẽ chỉ được chơi thêm 5 phút nữa” sẽ rất có ích nếu bạn đang dạy cho trẻ những hành vi tốt, vì cách này sẽ giúp tránh được sự đấu tranh tâm lý cho con của bạn. Tuy nhiên, trẻ sẽ không bị phạt nếu trẻ chọn không tuân theo những đề nghị của bạn, chỉ đơn giản là trẻ sẽ không nhận được phần thưởng mà thôi.

Bạn nên chọn những hình thức khen thưởng nào cho bé?

Bấm giờ đồng hồ (một cách rất tốt đối với những đứa trẻ thường làm chậm chạp)

Yêu cầu trẻ thực hiện một nhiệm vụ nào đó và đặt thời gian. Nếu như nhiệm vụ đó hoàn thành trước thời gian quy định, trẻ sẽ nhận được khen thưởng. Để có thể xác định được khoảng thời gian đó, hãy tìm hiểu khoảng thời gian tốt nhất mà con của bạn có thể thực hiện hành động đó tốt nhất và cộng thêm 5 phút.

Các trò chơi kèm theo các hành vi mong muốn (cách rất tốt để dạy trẻ những hành vi mới)

Bạn hãy viết một danh sách ngắn những hành động tốt của trẻ trong một bảng và đánh dấu vào bảng đó bằng ký hiệu hình ngôi sao mỗi khi con của bạn có những biểu hiện tốt. Khi trẻ có thể thực hiện nhiều hành động tốt và có một số lượng những ngôi sao nhất định nào đó, hãy thưởng cho bé.

Ghi điểm tốt/điểm xấu (đây là cách tốt nhất đối với các trẻ hiếu động)

Trong một thời gian ngắn có thể là một giờ, hãy đánh dấu trong một bảng hoặc là trên tay con của bạn mỗi lần bạn thấy trẻ thực hiện những hành vi tốt. Ví dụ, nếu như bạn thấy trẻ đang chơi yên lặng, giải quyết tốt những vấn đề nào đó mà không gây rắc rối, thu dọn đồ chơi hoặc là đọc sách… khi đó bạn có thể đánh dấu trên bảng. Sau một điểm số nhất định, hãy thưởng cho bé. Ngược lại nếu như trẻ có những hành vi không phù hợp, bạn có thể đánh dấu trừ đối với những lần trẻ có hành vi đó và sau này chỉ thưởng nếu như số lần trẻ có hành vi tốt nhiều hơn số lần có những hành vi không tốt, nghĩa là khi số điểm cộng nhiều hơn số điểm trừ.

Hình thành thời gian yên lặng

Yêu cầu trẻ chơi yên lặng một mình hoặc với anh chị em của trẻ trong một thời gian ngắn (có thể là khoảng 30 phút). Kiểm tra trẻ một cách thường xuyên (cứ mỗi 2-5 phút tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ) và thưởng cho trẻ sau mỗi lần trẻ chơi ngoan ngoãn và giữ yên lặng. Bạn có thể tăng dần khoảng thời gian kiểm tra hành động của trẻ (ví dụ như bạn đến kiểm tra trẻ sau 30 phút thay vì sau 5 phút như trước đây… ) nhưng vẫn tiếp tục khen thưởng nếu như trẻ có thể chơi và giữ yên lặng hoặc là ngoan ngoãn.

Ngoài ra, tôi có thể làm gì để giúp con tôi luôn có những hành động đúng đắn?

Bạn có thể lập một danh sách những nguyên tắc quan trọng và kiểm tra kỹ lưỡng việc trẻ thực hiện những nguyên tắc đó. Bạn nên tránh dùng bạo lực, hiếu thắng hoặc cực đoan. Khi bạn cảm thấy mình đang quá nghiêm khắc với trẻ, hãy dùng cảm nhận bình thường để giải quyết các vấn đề thay vì các nguyên tắc, thậm chí là bạn phải luôn nhất quán với phương pháp khen thưởng và xử phạt của mình. Bạn hãy tránh ở mức tối đa việc thay đổi nguyên tắc của mình vì nó sẽ rất dễ làm cho trẻ bị lầm lẫn.

Cha mẹ hãy luôn chấp nhận và tôn trọng tính cách của trẻ, dù là con của bạn nhút nhát, hòa đồng, năng động hay thích trò chuyện. Vì về cơ bản, tính cách của trẻ có thể thay đổi chút ít chứ không nhiều. Hãy luôn tránh những tình huống có thể khiến cho con của bạn trở nên quá khích hay nhàm chán và mệt mỏi. Đừng phê bình con của bạn trước mặt những người khác. Bạn có thể giải thích cho trẻ tại sao hành vi của trẻ là sai trái nhưng không nên đánh giá con người chúng là sai trái. Hai điều này phải tuyệt đối được trẻ nhận thức rõ. Hãy luôn khen ngợi bất cứ khi nào trẻ xứng đáng và để trẻ được đón nhận sự yêu mến và tin cậy của bạn thường xuyên. Trẻ nhỏ luôn muốn và cần sự chú ý từ cha mẹ.

Hãy giúp trẻ hình thành những thói quen nhỏ hàng ngày ví dụ như thời gian đi ngủ và ăn trưa hay ăn tối. Nhắc trẻ trước đó ví dụ “Chúng ta sẽ chuẩn bị ăn tối trong 5 phút nữa”. Và luôn cho phép trẻ có quyền lựa chọn bất cứ khi nào có thể. Ví dụ, bạn nên hỏi “Con muốn mặc bộ pijama màu đỏ hay màu xanh tối nay trước khi đi ngủ?”. Khi trẻ lớn hơn, chúng có thể thích tham gia vào việc xây dựng những nguyên tắc trong gia đình. Bạn nên cho phép trẻ tham gia và tôn trọng ý kiến cá nhân của con bạn.

Tại sao tôi không nên dùng các hình phạt về thể xác đối với trẻ?

Một số bậc phụ huynh có thể lựa chọn các hình phạt về thể xác để dừng những hành động không phù hợp của trẻ. Mặc dù phương pháp này có thể giúp dừng ngay lập tức hành đông xấu của trẻ nhưng có điểm yếu lớn nhất là trẻ không hề được dạy cách để thay đổi hành động của mình. Việc giáo dục con của bạn thực ra chỉ là hướng dẫn chúng cách để lựa chọn những hành động tốt thay vì làm những điều không phù hợp. Vì vậy, nếu con của bạn chưa nhận thức được đâu là việc nên làm, chúng sẽ có thể lại mắc những hành vi sai trái. Theo thời gian, hình phạt về thể xác sẽ ngày càng trở nên kém hiệu quả và có thể dẫn đến việc trẻ sẽ trở nên ngang bướng. Thay cho các hình phạt về thể xác, các biện pháp khác nên được ưu tiên áp dụng bất cứ khi nào có thể.

Theo Yhoccongdong

Đối tác AloBacsi

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ

Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

hoàn toàn MIỄN PHÍ

Khám bệnh online

X