Cát căn có tác dụng giải cơ, thoái nhiệt, sinh tân, thấu chẩn, thăng dương, cầm tiêu chảy, thường dùng để chữa các bệnh ngoại cảm phát sốt, nhức đầu, khát nước, tiêu khát (tiểu đường), sởi không mọc, lỵ nhiệt tính, tiêu chảy, cao huyết áp, cổ gáy đau cứng.

Sau đây là 4 bài thuốc chữa bệnh của cát căn:

Cát căn chữa ù tai và điếc thần kinh

Bệnh nhân bị ù tai và điếc thần kinh do mọi nguyên nhân, cảm thấy hai tai có tiếng ong ong như ve kêu, nghe kém, kèm theo váng đầu hoa mắt, miệng khô, khát nước, đêm ngủ hay nằm mơ, tiểu tiện nhiều lần, lưỡi đỏ rêu ít, mạch huyền tế sác.

Bài thuốc: Cát căn 50 – 100g, chân giò trước hoặc sườn lợn 250g, thêm 500ml nước, đun lửa nhỏ, đến khi còn 250ml thì thôi. Thêm muối và gia vị vừa đủ, mỗi ngày một lần, chia ra ăn vào sáng sớm và tối, ăn hết Cát căn và thịt, uống nước canh, 2 tuần là một liệu trình.

Nếu bệnh nhân bị ù tai đã khá lâu, đêm bồn chồn vật vã không yên thì thêm Sinh long cốt, Sinh mẫu lệ, Từ thạch mỗi thứ 30g, để tăng thêm tác dụng trấn tĩnh an thần. Nếu đau lưng, chân mỏi, đêm nằm mơ nhiều thì thêm Câu kỷ tử 20g, Đỗ trọng 15g, Khiếm thực 30g để tăng thêm tác dụng bổ cốt, tráng thận. Nếu tiểu tiện nhiều lần thì thêm Can địa hoàng 30g, Sơn thù du, Ngũ vị tử, mỗi thứ 12g, ích trí nhân 10g để tăng thêm tác dụng bổ thận, dưỡng âm, liễm âm. Nếu khí hư, thở ngắn, mệt mỏi thì thêm Hoàng kỳ, Đảng sâm, mỗi thứ 30g để bổ dưỡng nguyên khí. Nếu âm hư thì uống thêm Lục vị địa hoàng thang gồm Thục địa hoàng 24g, Can sơn dược 12g, Phục linh 9g, Sơn thù du 12g, Trạch tả 9g, Đơn bì 9g. Nếu dương hư thì uống thêm Thận khí thang gồm Can địa hoàng 24g, Sơn thù du 12g, Phục linh 9g, Quế chi 3g, Sơn dược 12g, Trạch tả 9g, Mẫu đơn bì 9g, Phụ tử 3g, hiệu quả càng tốt.

Cát căn chữa chứng thụ thể beta tăng năng

Cát căn có tác dụng điều tiết chức năng của cơ thể, chỉnh sửa rối loạn chức năng thần kinh thực vật, làm cân bằng âm dương, điều hòa khí huyết. Nghiên cứu dược lý hiện đại đã chứng minh: Cát căn có tác dụng rõ rệt, chẹn thụ thể beta, hạ huyết áp, làm chậm nhịp tim, giãn mạch vành, giảm lượng sử dụng oxy của cơ tim. Có tác dụng tương tự thuốc chẹn thụ thể beta như propranolol (Inderal, Avlocardyl), cải thiện và khôi phục đoạn ST bất thường trên điện tâm đồ do thụ thể beta bị hưng phấn gây ra mà lại không ức chế tim.

Bài thuốc: Cát căn 30 – 60g, Đảng sâm 20g, Mạch đông 20g, Ngũ vị tử 15g, Toan táo nhân 20g, Sinh long cốt 30g, tuỳ tình trạng chứng bệnh mà gia giảm, sắc uống ngày một thang, chia làm 2 lần, uống lúc sáng và tối. 4 tuần là một liệu trình.

Cát căn chữa viêm mũi xoang mạn tính

Theo Y học cổ truyền, khi tà xâm nhập vào mũi (tỵ), tà độc tích trệ kết tụ ở tỵ khiếu lâu ngày làm tổn thương cơ mạc, gây ra viêm mũi xoang mạn tính. Tỵ là nơi thanh dương giao hội, các kinh thủ thái dương, túc thái dương, dương minh đều tuần hành qua mũi, cho nên bệnh ở mũi thực ra là do khí huyết kinh thái dương, dương minh tắc nghẽn, tà nhiệt uất trệ mà sinh bệnh. Cách chữa trị là dùng Cát căn khinh dương thăng phát vào kinh dương minh, phối hợp với Quế chi thang, điều hoà khí huyết kinh thái dương, tán uất giải độc, điều hòa khí huyết mà khỏi bệnh.

Bài thuốc: Cát căn 30g, Quế chi 6g, Bạch thược 6g, Sinh khương 3 lát, Đại táo 6 quả, sắc uống ngày một thang, chia làm 2 lần. Người bị tắc mũi nhiều thì thêm Tân di, nước mũi vàng đặc quánh thì thêm Ngư tinh thảo (Diếp cá).

Cát căn chữa trứng cá

Trứng cá là một loại viêm mạn tính tuyến nhờn nang lông, thường xuất hiện ở mặt, cổ, ngực lưng là những nơi có rất nhiều tuyến nhờn, phần lớn ở thanh niên. Y học cổ truyền cho rằng trứng cá là do phế kinh phong nhiệt hoặc tỳ vị thấp nhiệt uất kết ngoài da mà sinh ra.

Cát căn có tác dụng: bên trong thì trừ nhiệt tà ở tỳ phế, bên ngoài thì khai tiết thấu lý, phát tán uất hỏa ở tam dương (3 kinh thái dương, thiếu dương và dương minh), do đó mà trị được cả gốc lẫn ngọn nguyên nhân sinh ra trứng cá.

Bài thuốc: Cát căn 45g, Bạch chỉ 6g, Kim ngân hoa 15g, Đào nhân 10g, Cam thảo 10g. Nếu nhiệt thịnh ở phế thì thêm Sinh thạch cao, Hoàng cầm, tỳ vị thấp nhiệt thì thêm Hoàng liên, Sơn chi, sắc nước uống, cách một ngày dùng một thang, 20 ngày là một liệu trình.