Cảnh giác cơn vui, buồn thất thường

Những người dễ chuyển từ trạng thái yêu đời sang tuyệt vọng và không cảm thấy cân bằng, được y học nhận dạng là bệnh rối loạn lưỡng cực.

Rơi vào trạng thái này, nhiều người nghĩ mình đã mắc bệnh tâm thần. Tuy nhiên sự thật lại không hẳn như vậy.

Bỗng dưng tâm tính đổi thay

Tổ chức Y tế thế giới đã xác định rối loạn lưỡng cực là nguyên nhân gây loạn hoạt năng

đứng hàng thứ sáu trên toàn cầu. Ảnh chỉ mang tính minh hoạ. Ảnh: Hồng Thái

Ba tháng trước, bà Lê Thị X., ở quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, đang công tác tại một viện nghiên cứu, bỗng có những biểu hiện khác lạ. Đi làm về mệt mỏi nhưng tự dưng bà yêu đời đột xuất, ca hát, nhảy múa liên tục. Người nhà cố giữ lại thì bà X. cáu gắt, càng ca hát nhiều hơn.

Lúc trở lại bình thường, bà X. vẫn biết hành động kỳ lạ mình làm nhưng lại không giải thích được vì sao có lúc vui quá, lúc lại quá buồn. Lo lắng cho sức khoẻ của bà nên người nhà đưa vào viện Sức khỏe tâm thần quốc gia của BV Bạch Mai (Hà Nội) thăm khám.

Đang điều trị tại khoa T4 của viện Sức khỏe tâm thần quốc gia còn có bệnh nhân Lê Đức T., 45 tuổi, kỹ sư ở Hà Nội. Anh T. được chẩn đoán mắc bệnh rối loạn lưỡng cực đã mười năm nay. Anh cho biết liên tục gặp phải căng thẳng trong công việc, mất ngủ triền miên. Ban đêm khi mọi người yên giấc, anh T. lại dậy đi lại và dọn dẹp nhà cửa.

Trong cuộc sống, anh T. không muốn giao lưu, tiếp xúc với ai, coi mọi người chẳng là gì, chỉ có mình là giá trị nhất trên đời (!?). Cũng có lúc anh T. lại sôi nổi, tham gia nhiều hoạt động của cơ quan, nhiều khi còn “nhảy” vào làm việc của người khác. Các trạng thái cảm xúc như vậy xen kẽ nhau trong thời gian dài. Người nhà nghi anh bị bệnh tâm thần nên đưa đến bệnh viện. Những lúc bình thường, anh T. vẫn đi làm, khi nào có biểu hiện khác lạ như vậy lại vào viện điều trị.

Căn bệnh chưa rõ nguyên nhân

Theo BS-CK2 Nguyễn Văn Dũng, trưởng khoa T4, viện Sức khỏe tâm thần quốc gia: “Rối loạn lưỡng cực là rối loạn khí sắc mãn tính, đặc trưng bởi các giai đoạn hưng cảm xen kẽ giai đoạn trầm cảm. Điểm đặc trưng là bệnh thường hồi phục hoàn toàn giữa các giai đoạn. Nguyên nhân của bệnh hiện chưa rõ ràng. Trong một số trường hợp, bệnh thường xảy ra sau sự kiện gây stress”, BS Dũng giải thích.

Cũng theo BS Dũng, các giai đoạn rối loạn khí sắc (hưng cảm hoặc trầm cảm) phải được lặp đi lặp lại (ít nhất hai lần) và hoạt động của bệnh nhân bị rối loạn đáng kể, có thể có loạn thần hoặc không có loạn thần. Thời gian giữa các giai đoạn rối loạn khí sắc dài, ngắn khác nhau nhưng bệnh thường hồi phục hoàn toàn giữa các giai đoạn.

Dù có những biểu hiện không bình thường nhưng đây hoàn toàn không phải bệnh thần kinh. “Ở mỗi giai đoạn rối loạn khí sắc có thể có triệu chứng loạn thần nhưng không đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh tâm thần phân liệt hoặc rối loạn phân liệt cảm xúc hoặc với bất kỳ rối loạn tâm thần thực tổn nào”, BS Dũng nói.

Có nguy cơ tự tử rất cao

Ai dễ Bị rối loạn lưỡng cực?

Viện Sức khoẻ tâm thần quốc gia từng có những nghiên cứu về bệnh rối loạn lưỡng cực. Kết quả cho thấy, số bệnh nhân mắc bệnh này chiếm khoảng 20 - 25% trong tổng số bệnh nhân điều trị ở viện. Nữ giới mắc nhiều hơn nam giới. Chủ yếu là người lao động trong độ tuổi từ 20 - 46 tuổi.

Có ba yếu tố chính xác định bệnh đó là: sang chấn tâm lý, sau quá trình điều trị bệnh mãn tính và yếu tố nội sinh.

Rối loạn lưỡng cực gây các hậu quả tâm lý, xã hội đáng kể cho người bệnh, có thể ảnh hưởng nặng nề trên đời sống cá nhân, nghề nghiệp và gia đình.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã xác định rối loạn lưỡng cực là nguyên nhân gây loạn hoạt năng đứng hàng thứ sáu trên toàn cầu. Hơn nữa, những bệnh nhân mắc bệnh này có nguy cơ tự tử rất cao.

Mặc dù vậy, bệnh không phải không có lối thoát. “Người bị rối loạn lưỡng cực cần được chăm sóc y tế toàn diện, lâu dài từ gia đình và xã hội. Quan trọng là bệnh phải được chẩn đoán đúng, điều trị sớm để giúp bệnh nhân vượt qua những triệu chứng và các suy giảm chức năng liên quan. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần sử dụng liệu pháp hoá dược (uống thuốc), giải toả âu lo và nâng cao chất lượng sống”, BS Dũng lưu ý.

AloBacsi.vn
Theo Lệ Hà - Sài Gòn Tiếp Thị