Hotline 24/7
08983-08983

Cảm xúc về giải Nobel Y học và Sinh lý năm 2019

Dưới đây là những cảm xúc nguyên vẹn về giải Nobel Y học và Sinh lý năm 2019 của BS Nguyễn Thị Kim Chi, công tác tại Bệnh viện Nhân dân 115 chia sẻ trên facebook cá nhân của bác sĩ.

Không khí bao quanh trái đất mà chúng ta đang thở là một hợp chất trong đó có hai phân tử chính nitrogen (78%) và oxygen (21%). Oxygen (O2) được biết tới với tên “dưỡng khí” mà chúng ta đã được dạy từ bậc phổ thông. Thiếu oxygen chỉ ba phút sau, tế bào chết, và sự sống chấm dứt. Đó là câu chuyện tưởng chừng “xưa như trái đất ” thế nhưng việc nghiên cứu nó càng về sau càng phát hiện thêm những điều kỳ diệu.

Năm 1931, Otto Warburg, bác sỹ chuyên khoa sinh lý tế bào, người Đức đã giành giải Nobel về Y học và Sinh lý học cho việc giải thích cơ chế phân tử, dưới phân tử và những enzymes tham gia vào quá trình hô hấp tế bào.

Bảy năm sau, 1938 Corneille Heyman, dược sỹ và sinh lý học người Bỉ giành giải Noble về Y học và Sinh lý học cho sự khám phá ra vai trò của xoang động mạch cảnh và nồng độ oxygen trong máu.

Bên cạnh vai trò của xoang động mạch cảnh, chúng ta còn biết tới một cơ chế phản ứng quan trọng khác của cơ thể trong tình huống thiếu oxygen, đó là nội tiết tố erythropoietin (EPO). Khi thiếu oxygen, cơ thể tiết nhiều EPO để kích thích sản xuất hồng cầu.

Hơn hai phần ba thế kỷ sau, oxygen trở lại diễn đàn. Ba nhà y học, hai người Mỹ và một người Anh, đã cùng cắt nghĩa cho quá trình phản ứng của cơ thể trong tình trạng thiếu oxygen (hypoxia). Họ trở thành Khôi nguyên của giải Nobel về Y học và Sinh lý học 2019.

- Gregg Semenza, sinh 1956, giáo sư nhi khoa, chuyên ngành di truyền học tại Đại học John Hopkins. Ông kể: cuộc đời ông thay đổi bởi cô giáo day môn sinh vật ở trung học. Từ những bài giảng của cô đã truyền cảm hứng về nghiên cứu khoa học, về oxygen, và sự sống, ông lao vào y khoa từ đó. Khi trở thành bác sỹ nghiên cứu ông bắt đầu bằng câu hỏi đơn giản: Chúng ta cần oxygen để sống. Ai cũng biết điều này. Vậy, cơ thể cảm nhận oxygen như thế nào? Cơ thể phản ứng với tình huống thiếu oxygen thế nào? Những điều này ám ảnh ông. Ông đã bỏ vài thập kỷ đi tìm câu trả lời.

Ông phát hiện: Khi nồng độ oxygen trong tế bào thấp (hypoxia), có một phân tử protein hình thành. Ông gọi phân tử protein này là HIF viết tắt từ hypoxia – inducible factor.

HIF được sản sinh từ mọi tế bào trong cơ thể. Nồng độ HIF được kiểm soát bởi nhiều yếu tố, nhưng EPO đóng vai trò quan trọng nhất. Ông tìm ra vị trí gene EPO và sự tương tác của nó vào quá trình thay đổi nồng độ oxygen trong tế bào. Đặc biệt, ông cắt nghĩa cơ chế phản ứng của cơ thể với tình huống thiếu dưỡng khí.

- Peter Ratcliffe, sinh 1954, bác sĩ chuyên khoa thận (nephrologist), Đại học Oxford, Anh quốc. Thời học trò, ông ước mơ thành nhà hóa học. Ông nhớ lại vào giờ hóa. Người thày dạy hóa tới chỗ ông ngồi, giọng quả quyết: “Peter! Cậu nên theo đuổi ngành y.” Ông thay đổi ước mơ từ đó.

Ông trở thành bác sĩ chuyên sâu về thận. Ông đắm đuối với EPO - nội tiết tố tiết ra từ thận, kích thích sản sinh hồng cầu. EPO phản ứng nhanh mỗi khi nồng độ oxygen trong tế bào thấp. Từ đây ông phát hiện ra có một mRNA tham dự vào quá trình hình thành EPO trong tình huống thiếu oxygen.

- William Kaelin, sinh 1957, bác sĩ chuyên khoa ung thư, thuộc Đại học Harvard, Mỹ. Ông nghiên cứu về hội chứng Von Hippel - Lindau (VHL) - một căn bệnh di truyền, do những bướu/ nang ở nhiều cơ quan khác nhau đặc biệt ở não, tụy, tuyến thượng thận, võng mạc, tai trong, hoặc mạch máu. Lúc đầu, khối bướu/ nang này có thể lành tính, nhưng rất dễ thành ác tính hoặc gây ra những biến chứng chết người.

Kaelin tìm hiểu khối u phát sinh thế nào. Bắt đầu là sự hình thành mạch máu. Ông giả thiết rằng tế bào ung thư có khả năng đặc biệt bắt cơ thể phải tiết ra những chất để tạo mạch máu và sản sinh hồng cầu.

Giả thiết của ông đã được chứng minh. Có mối liên quan mật thiết giữa tế bào ung thư, nồng độ EPO, và số lượng hồng cầu. Nghiên cứu của ông đã mở thêm một cửa sổ về hướng “cảm ứng oxygen”.

Cả ba khôi nguyên Nobel năm nay nghiên cứu độc lập, và công bố công trình của họ trong cùng một thời gian. Giờ đây chúng ta biết rõ hơn về quá trình thay đổi sinh lý căn bản của cơ thể cả về nồng độ và cảm ứng oxygen.

Cảm ứng oxygen điều kiển tế bào thay đổi cơ chế chuyển hóa trong tình huống thiếu dưỡng khí; thí dụ, trong lúc chúng ta luyện tập nặng.

Cảm ứng oxygen cũng là yếu tố then chốt trong quá trình phát triển của phôi thai và hình thành mạch máu ở nhau thai. Cảm ứng oxygen đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng sinh lý khác.

Cảm ứng oxygen là tâm điểm nghiên cứu của nhiều bệnh lý. Thí dụ, những bệnh nhân bị suy thận mãn tính thường kèm theo chứng thiếu máu cấp (anemia), đột qụy, nhiễm trùng, hay bệnh về động mạch vành.

Cảm ứng oxygen đã mở ra một cánh cửa hy vọng của quá trình điều trị ung thư trong tương lai. Những nhà nghiên cứu cho rằng cảm ứng nồng độ oxygen kích thích hình thành mạch máu và thay đổi quá trình chuyển hóa của cơ thể khi tế bào ung thư hình thành. Đây chính là đích đang nhắm tới của những viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm, và công ty dược trên thế giới.

Giải Nobel về Y học và Sinh lý học năm nay có được sự tán thưởng của cộng đồng y khoa thế giới. Nó có ý nghĩa lâm sàng lớn, và đặt nền tảng cho những nghiên cứu tiếp theo. Hy vọng tìm ra một phương cách can thiệp vào cơ chế cảm ứng oxygen của tế bào trên con đường chinh phục ung thư.

Ba công trình nghiên cứu của ba Khôi nguyên Nobel về Y học - Sinh lý học năm nay đều bắt đầu từ thập kỷ 1990s. Họ đã trải qua những năm tháng dài miệt mài vất vả. Một cuộc chạy đường dài, không mệt mỏi. Những khám phá lớn đôi khi chỉ bắt đầu từ những câu hỏi đơn giản. Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt giành oxygen giữa tế bào ung thư với tế bào lành, tế bào ung thư thường thắng. Vậy, làm thế nào để khóa chặn cảm ứng oxygen của tế bào ung thư? Đó là vấn đề hóc búa đang chờ đợi những thế hệ kế tiếp trả lời.

Nguồn:
- New York Times: Nobel Prize in Medicine Awarded for Research on How Cells Manage Oxygen
- The Guardian: Nobel prize in medicine awarded to hypoxia researchers
-Thế giới điện giải: TS Otto Warburg nói về giải pháp cho bệnh ung thư
- Wikipedia about three laureates of this year 's Nobel prize

Đối tác AloBacsi

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ

Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình

hoàn toàn MIỄN PHÍ

Khám bệnh online

X