BS.CK2 Nguyễn Ngọc Anh tư vấn: Làm thế nào để nhận biết ung thư tuyến tiền liệt sớm?
Làm thế nào để nhận biết ung thư tuyến tiền liệt sớm? Tầm soát loại ung thư này như thế nào?... Để biết thêm những thông tin hữu ích về căn bệnh này, mời bạn đọc theo dõi phần tư vấn của BS.CK2 Nguyễn Ngọc Anh - Trưởng khoa Ung bướu và Y học hạt nhân - Bệnh viện Nhân dân 115.
1. Đầu tiên, xin BS cho biết tuyến tiền liệt có vai trò gì trong cơ thể ạ? Ở độ tuổi nào thì nam giới nên quan tâm đến việc thăm khám tuyến tiền liệt?
BS.CK2 Nguyễn Ngọc Anh
Trong y khoa, đặc biệt những nam giới trên 40 tuổi thì khả năng bị tăng sinh tuyến tiền liệt rất cao. Vai trò của tuyến tiền liệt có 2 chức năng chính là: tiết và dự trữ dịch; co bóp và kiểm soát nước tiểu.
- Tiết và dự trữ dịch: Tuyến tiền liệt (cùng với những tuyến phụ khác như túi tinh và tuyến Cowper) sản xuất ra phần lớn dịch trong tinh dịch. Chất dịch này sẽ giúp trộn lẫn với tinh trùng thuận tiện cho việc di chuyển vào hệ thống sinh dục nam khi giao phối.
- Co bóp và kiểm soát nước tiểu: Đây cũng là triệu chứng khi phì đại tuyến tiền liệt mà bệnh nhân thường gặp. Chúng giúp cho nước tiểu không bị chảy ngược về phía bàng quang trong quá trình phóng tinh, cơ thắt trong đáy bàng quang sẽ đóng lại. Khi cơ thắt đóng lại, nó ngăn nước tiểu và tinh dịch đi ra ngoài cơ thể qua niệu đạo cùng lúc. Khi đạt đỉnh điểm của khoái cảm, cơ vòng này sẽ đóng chặt để ngăn không cho tinh dịch trào ngược vào bàng quang. Và điều hòa nước tiểu, tránh bị tiểu són khi bị phì đại tuyến tiền liệt.
Độ tuổi cần quan tâm đến tuyến tiền liệt nằm trong độ tuổi 40 trở lên. Đặc biệt, tuổi càng cao thì tỉ lệ ung thư sẽ càng cao. Theo thống kê từ một số nghiên cứu, tỉ lệ ung thư tuyến tiền liệt ở những bệnh nhân trên 80 tuổi lên đến 57%-63% nguy cơ mắc bệnh. Bệnh nhân trên 40 tuổi, chúng ta nên định lượng bằng PSA và căn cứ vào chỉ số này để theo dõi quá trình phát triển tuyến tiền liệt. Nếu chỉ số PSA cao thì có thể phát hiện bệnh lý ung thư tuyến tiền liệt sớm nhằm đưa ra các hướng giải quyết hiệu quả.
Định lượng PSA là một chất chỉ điểm ung thư có trong máu người bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Chỉ số PSA cũng có thể tăng cao ở những người tuyến tiền liệt bị viêm hoặc phì đại do tuổi tác. |
2. Những dấu hiệu nào “báo động” tuyến tiền liệt có vấn đề ạ? Liệu có triệu chứng nào giúp nhận biết ung thư tuyến tiền liệt không thưa BS?
Phì đại tuyến tiền liệt và ung thư tuyến tiền liệt là 2 bệnh cận lâm sàng, nếu ở những giai đoạn đầu rất khó để phát hiện vì những triệu chứng rất mơ hồ. Đặc biệt, ung thư tuyến tiền liệt rất khó nhận biết được ở những giai đoạn đầu, thường sẽ không có triệu chứng. Đôi khi xuất hiện triệu chứng đi tiểu ra máu. Lưu ý những người trên 40 tuổi có những triệu chứng trên, cần đi thăm khám.
Bệnh chỉ có triệu chứng khi bướu bắt đầu lớn, có hiện tượng xâm lấn, dẫn đến tình trạng tắc nghẽn như rặn tiểu, giảm lực của dòng nước tiểu, tiểu ngắt quãng. Nếu tình trạng xâm lấn diễn ra trên diện rộng, dẫn đến hiện tượng kích thích như tiểu lắt nhắt, tiểu đêm, tiểu són. Và khi bị tắc nghẽn các ống dẫn xuất tinh, dẫn đến xuất tinh có máu, đặc biệt gây giảm khối lượng xuất tinh. Khi bướu của tuyến tiền liệt phát triển ra bên ngoài, xâm lấn bó thần kinh của cơ đáy chậu, đặc biệt là hệ thống mạch máu, dẫn đến rối loạn cương dương.
Và thường khi bệnh nhân đến với chúng tôi thì đã ở giai đoạn trễ, tức là khi có các triệu chứng như đau cột sống, đau chân - tay (đau xương) người bệnh mới đi khám và lúc đó được chụp, xạ hình xương đã phát hiện có di căn về cột sống do di căn của tuyền liệt tuyến. Ở gian đoạn trễ hơn, xuất hiện các hạch chậu, bẹn, những di căn xa như di căn sang phổi, gan…
Bởi thế, khi nam giới gặp những triệu chứng lâm sàng trên, cần đến ngay cơ sở y tế chuyên ngành để được thăm khám.
3. Phì đại tuyến tiền liệt có liên quan đến ung thư tuyến tiền liệt không?
Bệnh lý phì đại tuyến tiền liệt là bệnh lý phổ biến của nam giới trung niên. Đây là dạng bệnh lành tính và có những phương pháp điều trị riêng.
Tuy nhiên, những triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt lúc ban đầu khá giống phì đại tuyến tiền liệt. Các bệnh nhân thường chủ quan vì nghĩ đây là bướu lành của tuyến tiền liệt và bỏ qua các giai đoạn sớm của bệnh.
Bệnh lý của phì đại tuyến tiền liệt lành tính có những triệu chứng phổ biến ở nam giới có độ tuổi 40. Tuy nhiên, bệnh này được xem là căn bệnh lành tính, bệnh nhân càng lớn tuổi, nguy cơ mắc bệnh càng cao. Vì thế, nếu có các triệu chứng của phì đại tuyến tiền liệt, bệnh nhân nên tầm soát kĩ để tránh bỏ sót các triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt.
Khi có các biểu hiện của tuyến tiền liệt thì các bác sĩ khám lâm sàng sẽ làm định kỳ PSA để chẩn đoán phân biệt với ung thư tuyến tiền liệt.
4. Tuyến tiền liệt được sinh thiết như thế nào, thưa BS?
Khi đã có những chẩn đoán nghi ngờ ung thư tuyến tiền liệt, bắt buộc ngoài các xét nghiệm như chụp MRI, CT, các xét nghiệm marker ung thư thì sinh thiết là xét nghiệm cần thiết.
Với xét nghiệm sinh thiết tuyến tiền liệt, có thể cho biết độ lành hay ác tính của tuyến tiền liệt. Đánh giá được tiên lượng xấu hay tốt của tuyến tiền liệt thông qua chỉ số PSA.
Khi bệnh nhân có bướu tuyến tiền liệt đến Bệnh viện Nhân dân 115 thường được thăm khám lâm sàng qua ngã trực tràng, từ đó nhận định được mật độ của tuyến tiền liệt, rãnh tuyến tiền liệt niệu đạo. Trong đó, nếu chúng tôi phát hiện được nhân không đồng nhất, không đối xứng thì chúng tôi sẽ cho bệnh nhân nội soi trực tràng sinh thiết.
Thông thường để tầm soát ung thư tuyến tiền liệt có nhiều giải pháp khác nhau. Đối với những bệnh nhân từ 40 tuổi trở lên - tuổi bắt đầu có nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt nên có ý thức tầm soát tuyến tiền liệt sớm. Như tôi đã trình bày, các triệu chứng của phì đại và ung thư tuyến tiền liệt giống nhau, rất khó nhận biết, đặc biệt là trong giai đoạn sớm.
Khi tầm soát ung thư, chúng tôi thường sử dụng chỉ số mặt cơ ung thư của tuyến tiền liệt - chỉ số PSA. PSA có thể hiểu là một phần của tinh dịch, được sản xuất bởi tế bào trụ của tuyến tiền liệt. Và sự tăng sinh của PSA khi có sự phá vỡ cấu trúc bình thường của tuyến tiền liệt, mức độ PSA có thể tăng theo tuổi và thể tích của tuyến tiền liệt. Việc thử PSA đặc hiệu cho ung thư tuyến tiền liệt.
Vai trò của PSA: Chẩn đoán bệnh, xác định mức độ lan rộng của bệnh, đánh giá đáp ứng điều trị hay khả năng tái phát của bệnh.
Như bệnh nhân có bướu lành của tuyến tiền liệt và có các triệu chứng biểu hiện lâm sàng, có chỉ số PSA cao hơn 4, khả năng cao mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Chỉ số PSA được sắp xếp là yếu tố độc lập, tiên đoán tốt để nhận định ung thư tuyến tiền liệt.
Vì vậy, chỉ số PSA và chụp MRI là 2 xét nghiệm ưu tiên để chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Đồng thời, kết hợp nội soi trực tràng sinh thiết để có chẩn đoán dương tính sớm.
7. Xin BS cho biết các phương pháp điều trị ung thư tuyến tiền liệt?
Những bệnh nhân đến viện giai đoạn sớm sẽ được phẫu thuật tận gốc bằng phương pháp mổ mở hoặc mổ nội soi, giúp điều trị triệt để và giảm tỉ lệ tử vong.
Nếu bệnh nhân đến trong giai đoạn muộn, có thể áp dụng những phương pháp khác như cắt tinh hoàn, sử dụng các thuốc kháng nội tiết để điều trị. Ở những giai đoạn trễ hơn, áp dụng thuốc hóa trị hoặc thuốc nhắm trúng đích khác.
Với những bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt đã đi ra khỏi vỏ bao, tức khối u đã xâm lấn ra khỏi vỏ bao, có thể áp dụng xạ trị ngoài giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Nếu khối u vẫn còn nằm trong vỏ bao, điều trị bằng xạ trị áp sát hay còn gọi là điều trị xạ tại chỗ. Đây là phương pháp được áp dụng hiện nay tại 1 số trung tâm lớn trên thế giới.
8. Được biết, năm 2010 FDA đã phê duyệt sử dụng vắc xin tế bào tua điều trị cho bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Xin BS chia sẻ thêm về phương pháp điều trị này?
Khoảng những năm 2009-2010, FDA của Mỹ có chỉ định sử dụng Vaccin Sipuleucel T để điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Phương pháp này chiết tách từ bạch cầu của người bệnh được trộn với kháng nguyên sinh ung thư tuyến tiền liệt. Sau đó truyền lại cho bệnh nhân với hy vọng sử dụng miễn dịch mới tốt hơn để tiêu diệt tế bào ung thư còn lại, nhằm thức tỉnh những hệ thống miễn dịch khác với tế bào ung thư bên trong cơ thể trước nay bị suy giảm và kích thích, khơi dậy lại miễn dịch cho người bệnh. Tuy nhiên, việc thực hiện này còn rất phức tạp, chỉ có 1 số ít các cơ sở lớn trên thế giới thực hiện theo biện pháp này. Hiệu quả của việc điều trị bằng hệ thống miễn dịch đối với ung thư tuyến tiền liệt chưa cao. Do đó, chỉ định này dường như bị bỏ quên và các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu các hướng phát triển hệ thống miễn dịch tốt hơn.
Hiện nay, mọi người đang kỳ vọng vào hiệu quả của phương pháp điều trị miễn dịch là những loại thuốc kháng thể đơn dòng, đặc biệt là Pembrolizumap (Keytruda), Nivolumab... nhằm mang lại những phương pháp điều trị mới hiệu quả hơn cho bệnh nhân ung thư.
9. Chúng ta có thể ước lượng tỷ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt ở người con trai có cha bị bệnh này là bao nhiêu phần trăm không ạ? Và với con gái (không có tuyến tiền liệt) thì có làm gia tăng nguy cơ ung thư nào khác không, thưa BS?
BS.CK2 Nguyễn Ngọc Anh
Ở Việt Nam, không phân chia độ tuổi có tỉ lệ mắc ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới vì ở độ tuổi nào cũng có nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt, khoảng 3,6/100.000 dân (Theo số liệu 2018).
Ung thư tuyến tiền liệt chưa ghi nhận các tính chất di truyền rõ rệt. Do đó việc ước tính tỉ lệ mắc phải của bệnh nhân là không khả thi, khác với ung thư vú ở nữ giới. Chúng ta cần các nghiên cứu sâu hơn về sinh học phân tử, gene, miễn dịch để tìm ra câu trả lời cho câu hỏi này.
“Qua những chia sẻ của BS.CK2 Nguyễn Ngọc Anh - Trưởng khoa Ung bướu và Y học hạt nhân - Bệnh viện Nhân dân 115 hi vọng quý vị đã có được cho mình những kiến thức nhất định về căn bệnh ung thư tuyến tiền liệt để phòng tránh trong cuộc sống hàng ngày, đồng thời hãy thực hiện việc tầm soát ung thư sớm nhất có thể khi có những dấu hiệu trên sẽ giúp phát hiện và điều trị kịp thời khi bệnh chỉ ở những giai đoạn đầu tiên. Trong những số sau, chúng tôi sẽ tiếp tục giới thiệu những phương pháp điều trị hiệu quả khác đối với bệnh ung thư. Mời quí vị đón xem”.
Cổng thông tin tư vấn sức khỏe AloBacsi.com
Bài viết có hữu ích với bạn?
Có thể bạn quan tâm
Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ
Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình
Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình