BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình: Trẻ thừa cân, giảm cân thế nào?
Ngày 22/3, BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình tư vấn những thắc mắc về vấn đề thừa cân ở trẻ: Nguyên nhân trẻ thừa cân, béo phì? Những phương pháp khuyến khích trẻ tăng cường vận động?...
Việc điều trị trẻ em thừa cân khác với người lớn, ngoài việc giảm cân còn phải cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cho sự phát triển của trẻ, đặc biệt là các vi lượng như: canxi, sắt, kẽm... Tất cả những vấn đề này sẽ được BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình tư vấn, hướng dẫn với các bậc phụ huynh, nhằm giúp thế hệ tương lai luôn khỏe mạnh.
1. Xin chào BS,
BS có thể cung cấp bảng tính hoặc cách tính để phụ huynh theo dõi cân nặng của con em mình, thế nào là béo phì, thừa cân, thiếu cân không ạ? Khi nào thì bé mới áp dụng được cách tính BMI?
BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình - AloBacsi.com:
Ngày xưa, ông bà cha mẹ thường vui mừng khi con cháu mình mập mạp, tròn
trĩnh nhưng ngày nay, trẻ thừa cân là nỗi lo lắng của các gia đình và cộng đồng. Chúng ta có thể theo dõi cân nặng của bé theo công thức sau:
Công thức tính cân nặng của bé bình thường :
X = từ 9kg - 9,5kg + 2(N-1)
Trong đó: A : là cân nặng trung bình lúc 1 tuổi khoảng 9kg - 9,5kg
2 : là số cân nặng tăng trung bình 1 năm
N là số tuổi.
Ví dụ: Nếu trẻ 3 tuổi, ta tính như sau X = 9,5kg + 2(3-1) = 13,5kg. Vậy cân nặng của trẻ 3 tuổi là 13,5kg.
Công thức tính chiều cao trẻ em:
Chiều cao mỗi năm tăng trung bình khoảng 5cm. Công thức tính chiều cao như sau:
X = 75 + 5(N-1)
Trong đó: N là số năm.
Ví dụ: Nếu con bạn 3 tuổi: X = 75 + 5(3-1) = 85 cm
Cách tính thừa cân của trẻ em:
- Cân nặng lý tưởng so với chiều cao (IBWH)
cân nặng đo được (kg)
IBWH = -----------------------------
chiều cao (m)
IBWH > 2SD : trẻ thừa cân , béo phì từ 1-5 tuổi
IBWH > 3SD : trẻ thừa cân , béo phì từ 6-19 tuổi .
IBWH < 1SD : trẻ thiếu cân , suy dinh dưỡng.
Theo WHO sử dụng chỉ số BMI tính từ : 10-19 tuổi:
- Chỉ số khối cơ thể (BMI)
cân nặng (kg)
BMI = ---------------------
(chiều cao)x2 (m).
-Thừa cân hay béo phì là tình trạng có nhiều chất béo trong cơ thể, do chế độ ăn dư thừa và ít vận động.
-Thiếu cân (suy dinh dưỡng) là người không đủ cân nặng hay không đủ sức khoẻ, người gầy gò do chế độ ăn thiếu dinh dưỡng.
BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình - AloBacsi.com:
Nguyên nhân trẻ thừa cân có 2 dạng:
Do thay đổi cân bằng năng lượng, tăng lượng thu vào và giảm lượng tiêu hao làm tăng tích tụ mỡ trong cơ thể đặc biệt là ở bụng, mông, đùi và vai.
Dạng tăng cân đơn thuần thường gặp ở những trẻ háu ăn, ít vận động và giảm chuyển hoá thân nhiệt.
Dạng bệnh lý:
Do các nguyên nhân: gen di truyền gia đình, suy giáp trạng, cường năng tuyến thượng, thiểu năng sinh dục, các bệnh về não, dinh dưỡng không hợp lý (khẩu phần năng lượng ăn vào vượt nhiều hơn nhu cầu năng lượng cơ thể cần, chế độ ăn giàu chất béo, giàu năng lượng) và trẻ ít vận động thể lực.
Trẻ có cân nặng sơ sinh quá cao, trẻ ăn nhanh, hay ăn vặt, thích ăn ngọt, uống nước có gas, thức ăn nhanh, ăn nhiều vào buổi tối nhất là trước khi đi ngủ cũng có nguy cơ thừa cân, béo phì.
BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình - AloBacsi.com:
Thừa cân, béo phì là yếu tố nguy cơ gây nên bệnh tật của nhiều cơ quan, bộ phận trong cơ thể như:
- Thoái hóa khớp, đau thắt lưng: Khi trọng lượng cơ thể tăng thì sức nặng đè lên các khớp càng lớn, nhất là vùng lưng, khớp háng, khớp gối, cổ chân làm cho các khớp này sớm bị tổn thương và lão hóa nhanh. Hậu quả là gây đau đớn và khó khăn trong vận động, sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
- Hệ nội tiết, chuyển hóa: Tình trạng kém dung nạp glucose, kháng insulin, nặng hơn là bệnh đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ máu, tăng acid uric gây bệnh gút.
- Rối loạn tiêu hóa: Dễ bị sỏi trong gan, gan nhiễm mỡ sớm do tiêu thụ lượng lớn đường fructose và chất tạo ngọt High fructose corn syrup (HFCS) có trong nước có ga và các loại thực phẩm đóng hộp. Đường fructose và chất tạo ngọt HFCS đến gan sẽ chuyển hóa một phần thành acid béo gây tình trạng gan nhiễm mỡ.
- Ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ: mặc cảm, tự ti về ngoại hình, nhút nhát, kém tự tin, không dám hòa đồng với bạn bè và mọi người xung quanh, thậm chí trầm cảm.
- Hệ tim mạch: Tăng huyết áp, xơ vữa mạch máu, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não, hẹp tắc động mạch chi.
- Hệ hô hấp: Giảm thông khí, ngừng thở khi ngủ, đây là một biến chứng rất nguy hiểm.
- Mắc bệnh mãn tính khi đến tuổi trưởng thành: Trẻ thừa cân, béo phì có thể không có biểu hiện bệnh ở thời điểm hiện tại nhưng khi trưởng thành có nguy cơ mắc các bệnh mạn tính không lây như các bệnh tim mạch, đái tháo đường, gan nhiễm mỡ...
Bé tăng cân, béo phì dễ dậy thì sớm sẽ hạn chế sự phát triển chiều cao của trẻ hoặc trẻ có thể không phát triển chiều cao khi lớn lên.
BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình - AloBacsi.com:
5. Theo BS, làm cách nào để giúp trẻ giảm cân? Trẻ thừa cân có nên ăn chay để giảm cân không ạ?
BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình - AloBacsi.com:
Để giúp trẻ giảm cần, các mẹ cần lưu ý:
Chế độ ăn: Để hạn chế nguồn cung cấp năng lượng dư thừa của trẻ. Tuy nhiên, cơ thể trẻ đang trong giai đoạn phát triển nên hạn chế thực phẩm giàu năng lượng như thức ăn nhanh, thức ăn chiên rán nhiều dầu mỡ, đường, bánh kẹo ngọt, nước có gaz và cho trẻ ăn hạn chế tinh bột. Thức ăn dành cho trẻ cần đa dạng và cung cấp đầy đủ dinh dưỡng. Bữa ăn ở trường và ở nhà cần được phân phối hợp lý.
Bổ sung sữa (không đường) vào bữa ăn học đường giúp cải thiện tình trạng dinh dưỡng và phát triển chiều cao ở trẻ.
Tăng cường hoạt động thể lực (thể dục, thể thao, vận động thể chất) cho trẻ để làm giảm lượng mỡ dư thừa trong cơ thể, nên cho trẻ chơi môn thể thao phù hợp mà trẻ thích như nhảy dây, bơi lội, chạy bộ, trượt cầu trượt, đu quay và các hoạt động ngoài trời ở sân trường, công viên, khu vui chơi giải trí.
Cho trẻ ngủ sớm, ngủ đủ giấc và nghỉ ngơi đúng giờ giấc.
Trẻ thừa cân không nên ăn chay để giảm cân mà nên ăn theo chế dộ dinh dưỡng dành cho trẻ bị béo phì.
Trả lời:
Nhiều loại thuốc đang bán hiện nay thành phần chủ yếu là có chứa chất lợi tiểu, thuốc xổ nhằm mục đích khiến trẻ đi tiểu liên tục, đi tiểu cả ngày lẫn đêm cộng thêm bị tiêu chảy nên nhanh bị mất nước. Chúng ta biết rằng, cơ thể phần lớn là nước (60-70% cơ thể là nước) nên khi bị mất nước một cách đột ngột sẽ giảm cân nhanh. Như vậy, sự giảm cân ở đây thực chất là sự mất nước chứ không phải là giảm mỡ, các mẹ nên lưu ý điều này.
Đối với trẻ dưới 2 tuổi phòng ngừa thừa cân cho trẻ bằng cách:
- Bú sữa mẹ hoàn toàn 6 tháng sau sinh.
- Không cho trẻ ăn nhiều quá, thể tích mỗi bữa phải phù hợp với tháng tuổi.
- Chọn loại cháo, bột có mức năng lượng thấp, không cho thêm các thực phẩm nhiều béo vào bột, cháo của trẻ như: bơ, phomat, sữa giàu béo .
Trẻ không thừa cân béo phì thì không nhất thiết thay đổi sữa vì trẻ vẫn cần nhận đủ dưỡng chất, đặc biệt là canxi và phospho cho sự phát triển xương và răng, tăng trưởng chiều cao.
Tuy nhiên, trẻ từ 2 tuổi trở lên có dấu hiệu thừa cân hoặc béo phì thì mới nên cho trẻ uống sữa không béo và không đường để đề phòng trẻ béo phì nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đủ lượng dinh dưỡng theo nhu cầu của trẻ.
Nên cho trẻ uống đủ lượng sữa trước khi đi ngủ khoảng nửa tiếng để giúp trẻ dễ tiêu hóa và ngủ ngon hơn.
Đối với trẻ dưới 1 tuổi, không nên cho trẻ uống sữa tươi không đường cũng như cho thêm đường vào sữa, đặc biệt là khi trẻ bị đói bụng vì lúc này hệ tiêu hóa của bé còn kém chưa thích ứng được, mẹ có thể cho trẻ uống sữa tươi có đường.
Hiện nay, nhiều nước đang áp dụng việc cho trẻ em uống sữa không đường, trong đó Nhật Bản.
BS.CK1 Trịnh Ngọc Bình - AloBacsi.com:
- Người lớn nên làm gương cho trẻ.
- Nói cho trẻ biết được ý nghĩa khi có sức khỏe tốt
- Cho trẻ hiểu được tầm quan trọng về các hoạt động thể thao, hoạt động tại trường học và những nơi sinh hoạt cộng đồng
- Trẻ em tập một giờ tập thể dục và không được ngồi quá 2 giờ trước màn hình máy vi tính, tivi và các thiết bị di động mỗi ngày.
- Cả gia đình nên có thói quen ăn uống hợp vệ sinh chọn các loại thực phẩm tốt cho cơ thể.
- Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc.
- Tạo niềm thích thú của trẻ đối với các hoạt động thể thao.
- Các bậc cha mẹ cần quan tâm ủng hộ và tạo mọi điều kiện giúp trẻ năng động.
- Khuyến khích trẻ tham gia các môn thể thao dễ dàng gần gũi với cuộc sống như: đi bộ đến trường, chạy, nhảy dây, đá bóng, đánh cầu lông, đá cầu, leo cầu thang, bơi lội...
- Tập cho trẻ lau dọn nhà cửa, xách nước tưới cây, bưng bê đồ đạc theo sức của trẻ
- Hạn chế ngồi xem tivi, chơi điện thoại, trò chơi điện tử...
- Không nên bắt trẻ học quá nhiều, nên cho trẻ được vui đùa chạy nhảy sau những giờ học căng thẳng.
Chủ đề tiếp theo: Trẻ hăm tã, cha mẹ phải làm sao? Ngoài ra, quý bạn đọc có thể theo dõi nhiều buổi trò chuyện của các bác sĩ - chuyên gia, chia sẻ những thông tin thiết thực về việc bảo vệ sức khỏe tại kênh: AloBacsi - video. |
Bài viết có hữu ích với bạn?
Có thể bạn quan tâm
Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ
Để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình
Đăng ký nhận bản tin sức khoẻ để chủ động bảo vệ bản thân và gia đình