Chiều 19/3, tỉnh Bắc Ninh tổ chức cuộc họp báo đầu tiên kể từ khi hàng nghìn gia đình ở huyện Thuận Thành kéo lên Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng trung ương và Bệnh viện Nhiệt đới trung ương (Hà Nội) xét nghiệm do nghi ngờ thực phẩm cung cấp cho trường học không đảm bảo chất lượng. Từ ngày 15 đến 17/3, có 186 trường hợp dương tính với ấu trùng sán lợn.

Ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng An toàn thực phẩm, Bộ Y tế trả lời họp báo chiều 19/3. Ảnh: Gia Chính

Chưa khẳng định vi phạm ở trường học liên quan đến việc trẻ dương tính với ấu trùng sán

Chủ trì cuộc họp báo, ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho rằng việc người dân lo lắng trước thông tin thực phẩm không bảo đảm xuất hiện ở Trường Mầm non Thanh Khương và sau đó tự nguyện đưa con cháu đi xét nghiệm ở các cơ sở y tế là rất chính đáng.

"Tôi có con mà không có chuyên môn và trong điều kiện như vậy thì cũng rất lo", ông Phong nói. Tuy nhiên, ông nhận định chưa có cơ sở để khẳng định việc vi phạm an toàn thực phẩm ở trường Thanh Khương liên quan đến chuyện nhiều trẻ dương tính với sán lợn.

Lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm đưa ra một số lý do. Thứ nhất, các mẫu thịt nổi hạch xuất hiện trong bếp ăn trường Thanh Khương vào ngày 14/2 và 20/2 không còn lưu do quá lâu, nên không thể xét nghiệm. Kể cả thịt có ấu trùng sán, trứng sán hay sán, nếu thực hiện ăn chín, uống chín thì nguy cơ gây bệnh là không còn. Nghiên cứu dịch tễ học cho thấy ở mức nhiệt 75-80 độ C, sán bất hoạt.

Thứ hai, ngoài thực phẩm ăn uống trực tiếp trong bữa ăn, thịt, cá, rau sống, môi trường nước không đảm bảo vệ sinh cũng có thể có sán, giun. Hay việc không rửa tay sạch sẽ sau khi vệ sinh rồi lại ăn uống ngay cũng là nguồn lây nhiễm sán. "Vì vậy, phải khẳng định rõ ràng rằng không chỉ thực phẩm ở trường mà còn có rất nhiều nguồn lây nhiễm sán nếu không đảm bảo vệ sinh", ông Phong nói.

Dương tính với ấu trùng sán chưa chắc đã nhiễm

Liên quan đến những lo ngại khi kết quả xét nghiệm máu nhiều trẻ dương tính với ấu trùng sán lợn, theo ông Phong, các tài liệu trong và ngoài nước khẳng định kết quả này không thể cho thấy chắc chắn thời điểm đó đang có ký sinh trùng  trong cơ thể bởi xét nghiệm máu chỉ là một trong những phương pháp góp phần vào công tác chẩn đoán.

Ông Nguyễn Thanh Phong. Ảnh: Gia Chính

Theo phác đồ điều trị của Bộ Y tế ban hành năm 2004, kết quả dương tính với sán chưa phải điều trị. Bệnh nhân chỉ được chỉ định điều trị sau khi có những biểu hiện như đi ngoài ra đốt sán (nhiễm sán trưởng thành) và nổi các mụn hạch (nhiễm ấu trùng sán).

Đại diện Bộ Y tế cũng khẳng định việc điều trị không khó khăn, thuốc không đắt. Nếu nhiễm sán, chỉ cần uống một liều thuốc duy nhất là có thể diệt. Nếu nổi ấu trùng dưới da thì quá trình điều trị có thể kéo dài hơn, nhưng đều có thuốc.

Bộ Y tế sẽ cử cán bộ từ trung ương xuống các trường, cùng với y tế địa phương kiểm tra, theo dõi trong thời gian chờ tái khám cho các trường hợp dương tính.

"Đối với các cháu chưa có kết quả, chưa xét nghiệm, tôi đề nghị cán bộ y tế địa phương cùng với cán bộ giáo dục, nhà trường không những chỉ theo dõi ấu trùng, ký sinh trùng đường ruột mà phải theo dõi sức khỏe các cháu thường xuyên. Nếu có bất thường thì phải xử lý kịp thời", ông Phong nói.

Tỷ lệ nhiễm sán ở Thuận Thành "cao nhưng không bất thường"

Trong 50 phút họp báo, tỉnh Bắc Ninh dành khoảng 15 phút cho phóng viên hỏi đáp. Trả lời VnExpress về việc đánh giá như thế nào về tỷ lệ 11,9% ca xét nghiệm của Thuận Thành dương tính với sán lợn trong khi tỷ lệ dao động trên cả nước là 0,5-12% (theo Cục Y tế dự phòng năm 2009), ông Phong cho rằng Thuận Thành là một trong những địa phương có "tỷ lệ nhiễm sán cao nhưng không phải rất cao hay bất thường". Không chỉ cháu nhỏ mà nhiều người lớn đi xét nghiệm cũng có thể nhiễm sán, trong đó có cả ông.

"Số liệu điều tra dịch tễ học cho thấy không chỉ Bắc Ninh mà rất nhiều tỉnh thành ghi nhận trường hợp có sán, giun và ký sinh trùng đường ruột. Nhiều nước trong khu vực và thế giới có điều kiện vệ sinh, khí hậu như Việt Nam cũng có", ông Phong nói, dẫn chứng có tỉnh có tỷ lệ 26% nhiễm sán lá gan nhỏ và có trường hợp tới 10.000-30.000 trứng sán trong một gram phân.

Để phòng chống giun sán nói chung, ông Phong cho rằng không chỉ ở trường học mà cả cộng đồng phải thực hiện nghiêm túc ăn chín uống sôi, vệ sinh, rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

Trước câu hỏi liệu Bộ Y tế có tiến hành điều tra diện rộng, ông Phong thông tin ngành y tế vẫn đang triển khai. Còn đại diện Sở Y tế Bắc Ninh khẳng định đã có công văn gửi Cục Y tế dự phòng yêu cầu sớm điều tra dịch tễ ở huyện Thuận Thành và trên toàn tỉnh.

Cấp trên không can thiệp việc cung cấp thực phẩm cho trường học

Trả lời câu hỏi cấp trên có tác động để 19 trường mầm non cùng lấy nguồn thực phẩm từ công ty Hương Thành, Phó chủ tịch huyện Thuận Thành, ông Lê Văn Nho, khẳng định tỉnh đã giao quyền tự chủ cho nhà trường, đứng đầu là hiệu trưởng. Việc công ty Hương Thành cung cấp cho 19 trường là do hiệu trưởng quyết định, "không có chuyện lãnh đạo huyện hoặc Phòng Giáo dục can thiệp".

Ông Lê Văn Nho, Phó chủ tịch huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Ảnh: Gia Chính

Ông Nguyễn Thanh Phong nói thêm, nếu công ty đảm bảo an toàn thực phẩm thì cung cấp cho 100 trường là chuyện bình thường, còn không đảm bảo thì dù một trường cũng không được. "Thực tế có bếp ăn tập thể mấy chục nghìn người, đi vào ăn phải đi theo đường một chiều, nhưng người ta vẫn đảm bảo an toàn thực phẩm", ông nói.

Trước đó ngày 14/2 và 20/2, bếp ăn Trường mầm non Thanh Khương (Thuận Thành, Bắc Ninh) xuất hiện thịt lợn nghi nhiễm sán. Ngày 22/2, video đăng tải thịt lợn nghi nhiễm sán lan truyền trên mạng khiến phụ huynh ở xã Thanh Khương đồng loạt cho con nghỉ học, yêu cầu nhà trường và chính quyền có biện pháp giải quyết.

Giữa tháng 3, một số phụ huynh lo sợ cho con đi kiểm tra, kết quả dương tính với loài ký sinh trùng nguy hiểm này. Thông tin sau đó lan rộng, khiến phụ huynh 19 trường mầm non và tiểu học Thuận Thành lo lắng, đồng loạt đưa con đưa đi xét nghiệm ở Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng trung ương và Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương ở Hà Nội khiến nơi này quá tải.