Ảnh minh họa - Nguồn Internet

Trong ngày nghỉ Tết tất cả các bệnh viện đều có BS trực cấp cứu. Khi xảy ra sự cố về sức khỏe hay đột quỵ thường nên đến cơ quan y tế gần nhất nhưng tốt nhất cho bệnh nhân đột quỵ là đến được cơ quan y tế nào có thể chẩn đoán và điều trị đột quỵ. Phương tiện máy móc cơ bản để có thể chẩn đoán được đột quỵ là máy CT-Scan (chụp cắt lớp vi tính).

Hiện nay ở nước ta chưa có bệnh viện riêng cho đột quỵ, tuy nhiên hầu hết các bệnh viện tỉnh đều có thể chẩn đoán và điều trị được đột quỵ trong giai đoạn đầu. Vấn đề là chúng ta phải có kiến thức nhận biết những dấu hiệu của bệnh đột quỵ tại nhà.

Các dấu hiệu nhận biết một người đang bị đột quỵ khẩu hiệu F.A.S.T:

F: Face (khuôn mặt): Quan sát khuôn mặt người bị đột quỵ sẽ bị méo một bên, mất nếp nhăn trán, méo miệng. Hãy bảo người đó há miệng và quan sát.

A: Arm: Yếu liệt tay chân: Người bị đột quỵ sẽ bị yếu hoặc liệt hoàn toàn tay chân thường là cùng 1 bên của cơ thể (bên trái hay bên phải). Hãy bảo người đó đưa hai tay lên và so sánh. Người đột quỵ sẽ yếu tay 1 bên không đưa lên được hay đưa lên yếu hơn bên lành.

S: Speech (giọng nói): Người đột quỵ thường nói khó, nói đớ hay không nói được. Hãy bảo người đó nói những từ đơn giản hoặc nói tên của mình, địa chỉ nhà ở, số điện thoại. Người đột quỵ thường không trả lời được hoặc nói khó nghe.

T: Time (Thời gian): Nếu một người có đồng thời 3 dấu hiệu trên thì gần như chắc chắn người đó đang bị đột quỵ. Trong trường hợp này thời gian là vô cùng quý giá với bệnh nhân. Hãy đưa bệnh nhân đến nơi có thể điều trị được đột quỵ gần nhất.

Thời gian tốt nhất để cứu bệnh nhân đột quỵ là trong vòng 4 giờ đầu với tắc nghẽn mạch máu nhỏ, trong vòng 6 giờ đầu với đột quỵ nặng tắc nghẽn mạch máu lớn.

Sơ cứu hợp lý, tránh những quan niệm sai lầm làm mất đi “THỜI GIAN VÀNG” trong điều trị đột quỵ. Đặc biệt là đột quỵ tắc nghẽn mạch máu.

Sơ cứu hợp lý: Nguyên tắc đơn giản trong cộng đồng là 3 bước A-B-C.

A: Đường thở: Quan sát xem bệnh nhân có tỉnh táo hít thở bình thường hay không, nếu bệnh nhân khó thở do tắc nghẽn đường thở thì phải tìm cách khai thông (dị vật đường thở, răng giả).

B: Máu: Quan sát xung quanh bệnh nhân xem có bị chảy máu nơi nào hay không, các vùng xương lớn có bị biến dạng hay không (xương đùi, tay chân, vùng cổ, cột sống). Nếu có nơi chảy máu phải tiến hành băng ép tại chỗ cầm máu tạm thời. Nếu có xương gãy hãy cố định ngay, tránh di chuyển đột ngột dẫn đến bệnh nhân có thể tử vong hay nặng thêm do biến chứng sốc.

C: Tuần hoàn: Sờ các mạch máu lớn xem có đập hay không: Mạch cảnh ở vùng cổ, mạch bẹn, mạch cổ tay… Nếu mạch đập bình thường thì di chuyển bệnh nhân nhẹ nhàng đến nơi thông thoáng, tránh bao quanh bệnh nhân quá nhiều người, nới lỏng quần áo giúp thở dễ hơn và gọi xe cứu thương. Trong trường hợp bệnh nhân hôn mê, không còn mạch đập thường phải hồi sức tim phổi nhân tạo. Việc này phải được thực hiện bởi các nhân viên y tế được đào tạo, chúng ta không khuyến cáo trong cộng động thực hiện xoa bóp tim vì có thể gây những sự cố nguy hiểm cho người bệnh do thực hiện thao tác không đúng.

Hiện nay, ở khu vực phía Bắc có các bệnh viện: Bệnh viện 108, BV Bạch Mai, Bệnh viện 103.

Khu vực miền Trung: BV Trung ương Huế, BV Đà Nẵng, BV Bình Định.

Khu vực TPHCM: BV 115, BV Chợ Rẫy, BV Thống Nhất, BV Gia Định, BV Trưng Vương, BV Đại học Y dược TPHCM, Bệnh viện 175.

Khu vực miền Tây: BV Đại học Y Cần Thơ.

Trên đây là các bệnh viện đã triển khai can thiệp trong lòng mạch (DSA) lấy cục máu đông trong đột quỵ cấp do tắc mạch máu não lớn.

Người đột quỵ thường được nhận diện lầm là “trúng gió”.  (Làm sao phân biệt trúng gió với đột quỵ, AloBacsi?)

Những quan niệm xử trí sai lầm, không cơ sở là: cạo gió, nặn chanh vô miệng, cắt lễ đều không giúp gì được cho bệnh nhân mà làm mất thêm thời gian cứu chữa.