Bệnh viêm não Nhật Bản (hay còn gọi là viêm não Nhật Bản B) là bệnh nhiễm trùng cấp tính hệ thần kinh trung ương do virus gây ra. Virus viêm não Nhật Bản truyền sang người do muỗi đốt và truyền bệnh. Vật chủ chính mang virus là lợn và một số loài chim.

Đây là một bệnh nặng, nguy cơ tử vong cao, hay để lại di chứng. Tại miền Bắc bệnh giảm nhiều vào những tháng lạnh, tăng vào những tháng hè và đỉnh cao vào tháng 5 - 7.

Tại miền Nam, thời tiết nóng, bệnh rải rác quanh năm, bệnh gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ em dưới 15 tuổi.

Trẻ thường có biểu hiện hơi khó chịu, kém ăn, lười chơi, hay quấy khóc. Có thể bị sốt, ho, tiêu chảy, đau đầu, nôn ói... Khám lâm sàng không thấy dấu hiệu gì đặc biệt về não hoặc có thể thấy dấu hiệu ở màng não (trẻ lớn).

Khi đến giai đoạn khởi phát trẻ có triệu chứng: đột ngột sốt cao 39-40oC, thường sốt liên tục, đau đầu, ói mửa, lừ khừ, bỏ ăn, có thể kèm ho, tiêu chảy, sau 1-2 ngày thay đổi tri giác, lú lẫn, đờ đẫn, hôn mê dần (lơ mơ, mê sâu, không đáp ứng với kích thích đau), xuất hiện co giật và có thể tử vong rất nhanh nếu không điều trị kịp thời.

Bệnh viêm não Nhật Bản là bệnh do virus gây nên, hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, biện pháp điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và chăm sóc đặc biệt. Nếu trẻ được chữa trị sớm, bệnh nhẹ, thì sẽ khỏi bệnh, trở lại bình thường.

Nếu phát hiện và điều trị muộn có thể dẫn đến tử vong hay để lại các di chứng nặng nề như: chậm phát triển trí tuệ, động kinh, yếu liệt chi suốt đời, sống đời sống thực vật.

Tỷ lệ tử vong trong bệnh viêm não Nhật Bản từ 0,3 - 60% tuỳ theo thời gian phát hiện bệnh sớm và trình độ kỹ thuật hồi sức cấp cứu chống phù não, suy hô hấp, truỵ tim mạch và chống bội nhiễm. Bên cạnh việc phát hiện, chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời thì vấn đề dinh dưỡng, chăm sóc cũng rất quan trọng để nâng cao thể trạng cho bệnh nhân, phòng tránh bội nhiễm và giảm nguy cơ tử vong.

Để phòng ngừa bệnh viêm não Nhật Bản, các gia đình nên diệt muỗi, ngủ màn, đảm bảo vệ sinh khi ăn uống, rửa tay sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Giữ cho trẻ không bị cảm cúm trong giai đoạn chuyển mùa.

 Khi trẻ mắc bệnh phải chăm sóc kỹ: giữ ấm, uống nhiều nước, đảm bảo dinh dưỡng, khi trẻ bị tiêu chảy phải cách ly để tránh lây bệnh sang người khác. Biện pháp tích cực nhất để phòng bệnh là tiêm vắc xin viêm não Nhật Bản đúng và đầy đủ.

Vắc xin viêm não được khuyến nghị tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên, nhắc lại sau 1-2 tuần, tiêm mũi thứ 3 sau một năm và có thể tiêm nhắc lại sau 3-4 năm cho đến 15 tuổi, đặc biệt các vùng có nguy cơ cao trẻ được tiêm phòng viêm não Nhật Bản miễn phí. Hiện nay Việt Nam đã sản xuất được vắc xin viêm não Nhật Bản đạt tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới. Các bậc cha mẹ nên đưa trẻ đi tiêm vắc xin viêm não hàng năm để phòng tránh bệnh.