Bệnh trào ngược dạ dày - thực quản

Ợ nóng thường xuyên, ho khan sặc sụa về đêm là triệu chứng điển hình của bệnh trào ngược dạ dày

Trước đây, người ta cho rằng bệnh trào ngược dạ dày – thực quản chỉ phổ biến ở các nước Tây Âu do stress, béo phì. Hiện nay, tần suất bệnh đang có chiều hướng gia tăng tại các nước Đông Nam Á.

Cơ chế gây bệnh

Dạ dày tiết ra acid gọi là dịch vị. Cơ thể con người có bốn cơ chế ngăn dịch vị trào ngược lên thực quản:

Cơ thắt thực quản dưới: đóng vai trò như một cái van, khoá dịch vị không cho trào lên; co bóp ở dạ dày: sự co bóp giúp đẩy dịch vị xuống tá tràng và ruột non; niêm mạc lành lặn: làm màn chắn acid; nhu động, nước bọt: nước bọt có tính kiềm làm trung hoà acid.

Khi các cơ chế này gặp “sự cố” như cơ thắt thực quản hở, giảm nhu động và tiết nước bọt, giảm co bóp ở dạ dày, tăng áp lực ổ bụng (mang thai)… sẽ gây ra bệnh lý trào ngược dạ dày – thực quản.

Cần phân biệt bệnh trào ngược dạ dày với hiện tượng sinh lý. Khi ăn quá no hoặc ăn một loại thức ăn gì đó làm chúng ta ợ thì đây chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu ợ trên hai lần/ tuần, kèm theo ợ nóng (nóng rát, xót ở vùng thượng vị), ợ chua, đau ngực (sau xương ức), ho khan kéo dài, khàn giọng, viêm thanh quản, vướng cổ, hen suyễn… đây là triệu chứng của bệnh lý.

Triệu chứng báo động: khó nuốt, nuốt đau, sụt cân, ói máu, khó thở về đêm, khó chịu không ngủ được, tức ở vùng thượng vị, hôi miệng. Nếu không chữa trị kịp thời, bệnh sẽ gây ra các biến chứng: dịch acid tiếp xúc lâu trên niêm mạc thực quản gây viêm loét, chảy máu, hẹp thực quản, làm biến đổi niêm mạc thực quản và có khả năng chuyển thành ung thư.

Ngoài ra, khi dịch vị trào ngược lên vùng hầu, thanh quản, phế quản sẽ gây viêm các bộ phận trên hoặc khởi phát các cơn hen phế quản.

Cụ thể, khi nằm xuống, dịch vị trào lên sẽ gây ra các cơn ho khan sặc sụa. Người bệnh sẽ tưởng do phổi thực ra là do hệ tiêu hoá.

Cách điều trị

Tuy nhiên, để mau khỏi, bệnh nhân cần “hợp tác” với bác sĩ. Cách điều trị không dùng thuốc là thay đổi lối sống bằng cách: chia nhỏ các bữa ăn, tránh ăn quá no; tránh nằm ngửa, mặc đồ quá chật sau khi ăn; giảm lượng mỡ, gia vị trong thức ăn; hạn chế thuốc lá, rượu, nước uống có gas, cà phê đậm, trái cây chua; kê gối cao khi ngủ; không tham gia hoạt động thể lực có động tác cúi gập người ra phía trước hoặc chạy bộ.

Theo TS-BS Bùi Hữu Hoàng,

đại học Y dược TP.HCM

Minh Cúc(ghi)

Sài Gòn Tiếp Thị