Bệnh hen và những điều cần biết

Hen thường có các biểu hiện như khó thở, ho, khò khè và nặng ngực ở nhiều mức độ khác nhau

Hen là một bệnh lý mạn tính trên đường thở, gây ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống của người bệnh và là gánh nặng về y tế, xã hội. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ, hen sẽ được kiểm soát và người bệnh sẽ trở lại cuốc sống, sinh hoạt như bình thường.

Hen là gì?

Hen là một bệnh mạn tính của đường dẫn khí ở phổi với 2 cơ chế chính:

- Co thắt đường dẫn khí: gây cản trở không khí hít vào cũng như thở ra tại phổi, gây cơn khó thở.

- Viêm đường dẫn khí: tình trạng viêm có thể không do vi khuẩn, làm hẹp đường dẫn khí lại và tiết dịch nhầy gây ho, khò khè, ngộp thở, hoặc khó thở.

Những đối tượng có nguy cơ bị hen

Hen hay gặp ở một số đối tượng có yếu tố nguy cơ cao như:

Hen có tính di truyền: Nếu cả hai bố mẹ bị hen thì khả năng bị hen ở con là 50%, nếu một trong hai bố mẹ bị hen thì xác suất bị hen ở con là 30%.

Những người dễ có khả năng mắc hen như có cơ địa dị ứng: viêm mũi dị ứng, chàm, hay phát ban dị ứng hoặc người mẫn cảm với sự thay đổi của thời tiết, dị ứng ...

Chẩn đoán bệnh hen

Để chắc chắn bệnh nhân có bị hen hay không? Bệnh ở giai đoạn nào? bác sĩ dựa trên 2 yếu tố chính là triệu chứng và đo chức năng hô hấp.

Bệnh hen thường có các triệu chứng sau: khò khè tái đi tái lại (đặc biệt ở trẻ em), ho thường hay bị về đêm, cảm giác tức ngực và khó thở. Các triệu chứng này thường xuất hiện khi có các yếu tố dị ứng hoặc thay đổi thời tiết.

Chẩn đoán phân biệt bệnh hen

Bệnh hen, đặc biệt là các dạng khó chẩn đoán dễ bị nhầm với các bệnh cảnh khác cần được loại trừ:

- Lao tiến triển.

- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

- Ho do dùng các loại thuốc ức chế men chuyển trong tăng huyết áp.

- Trào ngược dạ dày thực quản.

- Viêm mũi xoang, họng kéo dài.

- Suy tim.

- Các bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em.

Điều trị và dự phòng

Điều trị cắt cơn: dùng thuốc cắt cơn giúp bệnh nhân mau chóng thoát khỏi cơn khò khè, khó thở. Các thuốc dạng xịt như: salbutamol, terbutaline... Bệnh nhân hen nên đem theo thuốc cắt cơn dạng xịt để dùng ngay khi có cơn khó thở.

Điều trị dự phòng và kiểm soát bệnh: dùng thuốc chống viêm, hoặc dạng phối hợp thuốc chống viêm và thuốc chống co thắt phế quản loại có tác dụng kéo dài. Thuốc chống viêm dạng corticoid như budesonide, fluticasone... hoặc kháng leucotriene như montelucast, zafirlucast...

Dạng thuốc phối hợp giữa kháng viêm và giãn phế quản rất hiệu quả trong điều trị các thể hen nặng, giúp kiểm soát bệnh hen tốt. Các thuốc hen dạng xịt như: formoterol/ budesonide hoặc salmeterol/ fluticasone.

Ngày thế giới phòng chống hen

Tổ chức phòng chống hen toàn cầu đã lấy ngày Thứ Ba đầu tiên của tháng 5 hàng năm làm Ngày Thế giới Phòng chống bệnh hen. Nhân dịp này, các hoạt động nhằm gia tăng nhận thức của bệnh nhân và gia đình, sự quan tâm của xã hội đối với bệnh hen đã được tổ chức.

Có thể kiểm soát hen triệt để

Việt Nam có khoảng 5% dân số (2004), tương đương với hơn 4 triệu người bị bệnh hen và con số này đang ngày một gia tăng. Mặc dù là bệnh nguy hiểm và không thể chữa khỏi dứt điểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh hen triệt để nếu kiên trì tuân thủ theo phác đồ điều trị.

Những sai lầm thường hay gặp là bệnh nhân chỉ dùng thuốc cắt cơn khi có triệu chứng mà không điều trị phòng ngừa cơn. Vì vậy, có thể xảy ra những cơn hen kịch phát gây nguy hiểm đến tính mạng. Các thuốc dạng uống chứa corticoid có thể dẫn đến nhiều tác dụng phụ như phù, thay đổi nội tiết, loãng xương, tăng huyết áp, loét dạ dày…

Hen là bệnh tồn tại suốt đời, vì vậy việc tuân thủ quy trình điều trị sẽ mang lại cho người bệnh sức khoẻ ổn định, có thể làm việc và học tập như bình thường.

Theo ThS. Phạm Văn Tiến - Sức khỏe & Đời sống