Bác sĩ đánh giá khó thở như thế nào?

Khó thở không chỉ là một trải nghiệm khủng khiếp mà còn là dấu hiệu quan trọng cho những vấn đề y khoa nghiêm trọng.

Nếu bạn bị khó thở, bác sĩ sẽ cần thời gian để đưa ra chẩn đoán chính xác, và lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất.

Thế nào là khó thở?

Khó thở là cảm giác khó khăn khi hít thở và không lấy đủ không khí.

Khó thở có thể đi kèm với căng tức ngực, cảm giác như bạn đang nghẹt thở hoặc cảm giác hoảng loạn. Phụ thuộc vào nguyên nhân, khó thở chỉ xảy ra ngẫu nhiên, rời rạc hoặc trở nên liên tục và diễn biến nặng hơn. Trong khi một số kiểu khó thở có nguyên nhân rõ ràng mà bạn có thể xác định (ví dụ tập luyện thể thao), khó thở không rõ nguyên nhân nên được đánh giá bởi bác sĩ.

Nguyên nhân dẫn đến khó thở?

Rối loạn ở phổi và đường thở

- Rối loạn do bản thân phổi, bao gồm bệnh khí phế thũng, ung thư phổi, phổi xơ hóa, hoặc bệnh u hạt.
- Rối loạn đường thở bao gồm hen suyễn và viêm phế quản.
- Nhiễm trùng phổi và đường thở gồm viêm phổi do vi khuẩn, nhiễm nấm Histoplasma hoặc lao.
- Rối loạn mạch máu trong phổi bao gồm tăng áp lực động mạch phổi và thuyên tắc mạch phổi
- Những tình trạng phổi hoặc lồng ngực khác ví dụ tràn khí màng phổi.

Rối loạn về tim

Hầu hết những rối loạn về tim đều có thể dẫn đến khó thở (bao gồm bệnh mạch vành, bệnh van tim, loạn nhịp và bệnh màng ngoài tim), nhưng khó thở là triệu chứng phổ biến nhất trong bệnh suy tim.

Rối loạn lo âu

Cơn hoảng loạn kịch phát thường đặc trưng bởi triệu chứng khó thở.

Giảm đáp ứng

Thừa cân do bệnh tật hoặc do lối sống hay ngồi nhiều, có thể dẫn đến khó thở khi gắng sức nhẹ

Các vấn đề khác

Những vấn đề này bao gồm thiếu máu, rối loạn hệ thống thần kinh tự chủ, và rối loạn tuyến giáp

Chỉ điểm quan trọng cho nguyên nhân gây khó thở

Có nhiều chỉ điểm mà bác sĩ nên tìm kiếm để xác định nguyên nhân của khó thở:

- Bạn có hút thuốc không? (nghi ngờ bệnh phổi và tim)
- Bạn có hay ngồi nhiều, tăng cholesterol, cao huyết áp, tiểu đường, và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác? (gợi ý bệnh tim)
- Bạn có tiền sử tiếp xúc với chất độc có thể gây nên bệnh phổi?
- Bạn có suy giảm miễn dịch, hoặc tiếp xúc với yếu tố gây nhiễm khuẩn? (gợi ý viêm phổi hoặc viêm nhiễm phổi khác)
- Bạn mới phẫu thuật, nằm lâu trên giường, hoặc di chuyển bằng máy bay trong một thời gian dài? (gợi ý thuyên tắc mạch phổi)
- Bạn mới bị bệnh và lâu không hoạt động (gợi ý giảm đáp ứng cơ tim)
- Bạn có triệu chứng của những vấn đề y khoa khác gây khó thở (ví dụ bệnh tuyến giáp hoặc rối loạn thần kinh tự chủ)?
- Kiểu khó thở của bạn có gợi ý nguyên nhân cụ thể không ? (ví dụ, khó thở khi nằm nghỉ hoặc cơn khó thở kịch phát ban đêm có thể gợi ý bệnh suy tim).
- Bạn có khó thở liên tục, hoặc trở nên tồi tệ hơn không? (kiểu thở này gợi ý viêm phổi hoặc bệnh phổi khác hoặc suy tim).
- Thi thoảng khó thở, ngẫu nhiên? (gợi ý hen suyễn, khí thũng, thuyên tắc mạch phổi hoặc bệnh động mạch vành).

Xét nghiệm cần thiết

Nếu bác sĩ nghi ngờ bệnh phổi, thường bác sĩ sẽ chỉ định chụp x-quang và kiểm tra chức năng hô hấp để xác định chẩn đoán. Nếu có thuyên tắc phổi, bạn cần chụp phổi, xét nghiệm D-dimer (một xét nghiệm máu động mạch để xem dấu hiệu của cục máu đông), và siêu âm chân (để tìm cục máu đông). Nếu bệnh tim là nguyên nhân, bác sĩ thường bắt đầu với điện tâm đồ để đánh giá chức năng của tim. Xét nghiệm máu có thể hữu ích nếu khó thở liên quan đến thiếu máu, bệnh tuyến giáp hoặc nhiễm trùng.

Kết luận

Khó thở không rõ nguyên nhân có thể do nhiều tình trạng y khoa tiềm ẩn, chính vì thế nếu bạn có biểu hiện của triệu chứng này bạn nên được đánh giá càng sớm càng tốt. Trong hầu hết các trường hợp, sau khi đánh giá sơ bộ (tiền sử và khám lâm sàng), bác sĩ sẽ có ý tưởng trong đầu về nguyên nhân của vấn đề. Xét nghiệm chuyên sâu hơn có thể được sử dụng để chẩn đoán xác định.

Theo CTV Võ Dung - Viện Y học ứng dụng Việt Nam