- Nguyên nhân: Đây là một trong những nguyên nhân thường gặp gây đau lưng cấp tính, đặc biệt ở nhưng người trẻ tuổi, nhân viên văn phòng. Bê vật nặng không khởi động trước, xoắn vặn người quá mức, các vận động đột ngột, đứng hoặc ngồi lâu một tư thế, nằm ngủ sai tư thế, nằm võng quá nhiều

- Triệu chứng : Thường bệnh nhân đau đột ngột, dữ dội kèm khối cơ cạnh cột sống thắt lưng co cứng. Bệnh nhân rất khó chuyển động các tư thế, thường cơn đau làm cho bệnh nhân phải lựa chọn nằm nguyên một tư thế để chống đau. Đau thường không lan xuống mông và chân, bệnh nhân cũng không có biểu hiện tê bì tay chân, không rối loạn đại tiểu tiện.

- Điều trị: Nằm nghỉ ngơi trên nền cứng (phản gỗ, nệm cứng). Sử dụng thuốc giảm đau-chống viêm-giãn cơ thông thường (Các thuốc đầu tay hiện nay bao gồm: Celebrex 200mg, Neurontin 300mg, Lyrica 75mg, Myonal 50mg, Arcoxia 60mg..).

2. Đau lưng do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng

- Nguyên nhân: Bê vác vật nặng sai tư thế và không khởi động trước (bê chậu cây cảnh, bê bàn ghế nặng, bệ chậu quần áo...); Nghề lái xe đường dài, các bác lái taxi, những nghề mang vác năng (trong hầm mỏ, đi biển…); hoặc do cơ địa, tai nạn.

- Triệu chứng: Đau thắt lưng, đau lan dọc mông và chân ở một hoặc cả hai chân, tê bì mông và chân là những triệu chứng điển hình của bệnh.

- Điều trị:

+ Uống thuốc và nghỉ ngơi

+ Châm cứu kết hợp tập phục hồi chức năng

+ Kéo giãn cột sống

+ Sử dụng công nghệ sóng cao tần

+ Đốt nhiệt nội đĩa đệm

+ Phẫu thuật lấy nhân thoát vị

3. Đau lưng do thoái hóa đĩa đệm và thân đốt sống

Đây là nhóm nguyên nhân thường gặp ở lứa tuổi sau 40, các đĩa đệm bị mất nước, kém đàn hồi, xẹp giảm chiều cao, giảm khả năng cúi giãn kèm theo các thân đốt sống bị thoái hoá, xuất hiện các gai xương...

- Nguyên nhân: Hút thuốc lá nhiều; Uống không đủ nước lọc; Ngồi xe lâu dài, mang vác nặng thường xuyên; Chế độ dinh dưỡng kém và ít tập luyện thể thao.

- Triệu chứng: Đau thắt lưng, cảm giác co cứng thắt lưng thường xuyên, thay đổi các tư thế khó khăn và cần thời gian để làm quen, mỏi lưng nhiều khi ngồi lâu...

- Điều trị: Nội khoa kết hợp tập luyện sẽ là ưu tiên điều trị ban đầu; Bỏ thuốc lá kết hợp tập luyện các bài tập cột sống hằng ngày (xà đơn-xà kép, YOGA, bơi...); Uống nhiều nước lọc; Nằm nệm cứng, hạn chế nằm võng; Khởi động kỹ cột sống trước khi lao động hoặc bê vật nặng; Dinh dưỡng đầy đủ.

4. Đau lưng do trượt thân đốt sống

Trượt đốt sống là tình trạng một thân đốt sống trượt ra trước so với thân đốt sống phía dưới, và trượt thân đốt sống thắt lưng số 4 (ký hiệu L4) ra trước thân đốt sống thắt lưng số 5 (L5) và/hoặc trượt thân L5 ra trước thân đốt sống cùng số 1 (ký hiệu S1) là hai vị trí hay gặp nhất.

- Nguyên  nhân: Trẻ em hay gặp trượt L5S1 do gãy eo L5 từ bé, tuy nhiên thường đến khi trưởng thành trẻ mới có biểu hiện đau lưng. Các trường hợp trượt còn lại thường xuất hiện ở nữ giới trên 40 tuổi và có thể liên quan đến chấn thương cũ, hay mang vác nặng, sinh đẻ nhiều…

- Triệu chứng:

+ Trượt thân đốt sống gây đau lưng do mất vững cột sống và có thể kèm đau, tê bì chân do khi các đốt sống trượt lên nhau gây chèn ép đường thoát ra của các dây thần kinh chạy xuống hai chân.

+ Bệnh nhân thường cảm thấy đau ở lưng thấp (loanh quanh mức đeo dây thắt lưng), kèm theo đau háng, bắp đùi.

+ Đau thường nặng hơn khi bệnh nhân ngồi và sẽ thấy dễ chịu hơn khi nằm hoặc thay đổi tư thế.

- Chẩn đoán: Để chẩn đoán xác định, bệnh nhân cần được chụp phim Xquang ở 6 tư thế (thẳng-nghiêng, cúi-ưỡn, chếch ¾ trái-phải) kết hợp chụp cộng hưởng từ cột sống thắt lưng cùng.

- Điều trị: Phẫu thuật là giải pháp chính và triệt để cho bệnh lý này.

5. Đau lưng do bệnh lý khớp cùng chậu

- Nguyên nhân: Bệnh lý khớp cùng chậu hoặc rối loạn chức năng khớp cùng chậu thường xảy ra khi khớp này vận động quá nhiều hoặc ít vận động quá mức.

- Triệu chứng: Khi bị viêm khớp cùng chậu, bệnh nhân thường đau vùng thấp của cột sống kết hợp đau háng một hoặc hai bên, đau thường trội lên khi về đêm và thường cơn đau đáp ưng tốt với các loại thuốc giảm đau chống viêm thông thường.

- Điều trị : Ưu tiên điều trị nội khoa (thuốc kháng viêm giảm đau thông thường) kết hợp thuốc dưỡng khớp, tập phục hồi chức năng. Nghỉ ngơi, hạn chế vận động một thời gian với những bệnh nhân quá tải về vận động, tập luyện nhẹ nhàng và tăng dần các động tác vùng cột sống-khớp cùng chậu với những bệnh nhân ngồi nhiều, ít vận động. Bơi, tập Yoga, xà đơn…

6. Đau lưng do bệnh lý hẹp ống sống thắt lưng cùng

Hẹp ống sống thắt lưng- cùng là tình trạng chu vi ống sống (nơi để các dây thần kinh đi qua) bị thu hẹp lại, kết quả làm cho các dây thần kinh bị chèn ép. Đây là bệnh lý của tuổi trung niên và tuổi già, là hậu quả của tình trạng phì đại hệ thống các dây chằng, phì đại các khớp đốt sống, thoát vị đĩa đệm, xuất hiện các mỏ xương thoái hoá…

- Triệu chứng:

+ Tuỳ mức độ hẹp của ống sống (nhẹ-vừa-nặng) sẽ dẫn đến các dây thần kinh chạy xuống mông-chân bị chèn ép ở các mức độ khác nhau và biểu hiện các triệu chứng lâm sàng khác nhau tương ứng.

+ Điển hình, bệnh nhân đau lưng kèm theo đau lan xuống mông, dọc chân ở một hoặc cả hai bên, cảm giác tê bì nhiều mông-chân, ở mức độ nặng bệnh nhân có thể kèm cảm giác hai chân bị bóp chặt, tức nặng hai chân, bệnh nhân bước đi khó khăn, đi một đoạn lại phải dừng lại nghỉ và bóp hai chân rồi mới bước tiếp.

+ Ngoài ra, bệnh nhân cũng không thể đứng lâu, sau 5-10 phút bệnh nhân cần tìm chỗ để ngồi và dựa.

- Chẩn đoán: Chụp cộng hưởng từ.

- Điều trị:

+ Chỉ định phẫu thuật mở rộng ống sống, giải phóng chèn ép thần kinh đặt ra khi các triệu chứng nặng lên, bệnh nhân đau kèm tê bì chân nhiều, khả năng đứng và đi lại bị hạn chế.

7. Đau lưng do xẹp thân đốt sống

Nhóm tổn thương này chủ yếu gặp ở những bệnh nhân trung niên hoặc người già, và hai nguyên nhân thường gặp gây xẹp thân đốt sống chính là do ngã và/hoặc do tổn thương U gây nên.

- Triệu chứng:

+ Hoàn cảnh hay gặp nhất thường do người già xương loãng bị ngã ngồi đập mông trên nền cứng trong nhà tắm, ngã xe đạp-xe máy, có thể tai nạn rất nhẹ nhàng nhưng trên nền xương loãng nên các thân đốt sống bị xẹp kèm phù nề, dẫn đến bệnh nhân đau thắt lưng nhiều, rất khó khăn để ngồi dậy và đi lại, thay đổi tư thế bệnh nhân cũng thấy khó khăn vì đau.

+ Tình trạng đau thường chỉ biểu hiện tại chỗ, không lan mông và chân, bệnh nhân cũng ít có biểu hiện tê bì tay chân và rối loạn đại tiểu tiện. Một số trường hợp bệnh nhân bị xẹp thân đốt sống trên nền một khối u di căn đến thân đốt sống đó.

- Chẩn đoán:

+ Để chẩn đoán xác định, bệnh nhân cần được khai thác kỹ tiền sử tai nạn (dù nhỏ nhất), chụp phim xquang cột sống thắt lưng các tư thế, chụp phim cộng hưởng từ cột sống thắt lưng và đo mật độ xương.

+ Nếu nghi ngờ do khối u di căn đến, bệnh nhân cần được làm các xét nghiệm đi tìm khối u nguyên phát cũng như đánh giá tình trạng di căn xương khớp của khối u (Xét nghiệm chất chỉ điểm khối U, xạ hình xương, siêu âm tuyến giáp-tuyến vú, sinh thiết thân đốt sống làm giải phẫu bệnh…

- Điều trị:

Về điều trị, có nhiều giải pháp cho tổn thương xẹp thân đốt sống tuỳ thuộc từng tổn thương cụ thể:

+ Phẫu thuật cố định đốt sống

+  Bơm xi-măng tạo hình lại thân đốt sống

+  Bó bột, đeo áo chỉnh hình cột sống và nghỉ ngơi

 + Truyền loãng xương kết hợp thuốc giảm đau-giãn cơ

Trong thời gian gần đây, giải pháp bơm xi măng sinh học tạo hình lại thân đốt sống cho bệnh nhân xẹp thân đốt sống có loãng xương mang lại kết quả rất khả quan. Đỡ đau lưng ngay sau khi bơm xi măng, thân đốt sống phục hồi được chiều cao, bệnh nhân chỉ cần gây tê tại chỗ và có thể xuất viện một ngày sau khi bơm xi-măng, hệ số an toàn cao..là nhưng ưu điểm nổi bật của giải pháp điều trị này.

Kết luận

Ngoài 7 nguyên nhân thường gặp ở trên, một số tổn thương khác cũng có thể gây đau lưng cho các Bạn, ví dụ như sỏi thận-niệu quản, bệnh Lao cột sống, các khối u sau phục mạc vùng thắt lưng, ngã ngồi đập mông gây gãy đỉnh xương cụt…Để chẩn đoán các bệnh lý này, bệnh nhân cần được thăm khám bởi các bác sĩ chuyên khoa cột sống-chuyên khoa tiêu hoá-tiết niệu kết hợp thực hiện các thăm dò cận lâm sàng chẩn đoán cần thiết kèm theo, tuỳ từng trường hợp cụ thể.